Fotoreportaż
Długie lato Ewenów
Ze wzgórza widać wszystko i jednocześnie nic. W dolinę poniżej wpasował się Sebian-Kiujol, nieformalna stolica Ewenów, ludu, który aż do lat 40. XX wieku koczował ze stadami reniferów w Górach Wierchojańskich. Wówczas Ewenów skoszarowano przy założonym tutaj sowchozie. Zostały renifery, przez kolejne dekady dając pretekst do istnienia osady. Dziś tworzy ją trzysta domów. Ze wzgórza widać tzw. Rublowkę, wschodnią część wsi, pobudowaną przez nowobogackich, i ubogi Szanghaj na południu, gdzie najwięcej się pije; wielką szkołę – dar Putina i malutką, lśniącą noworosyjską bielą cerkiew w środku wsi, choć żadnego prawosławnego w osadzie nie zidentyfikowano.
To mikrokosmos współczesnej Syberii. Niby do Jakucka zaledwie 500 km, ale to jest 500 km bagien, tajgi, lasotundry i rzek, w tym Ałdanu i Leny.
Droga pojawia się jedynie okresowo, między październikiem a kwietniem, w postaci zimnika [zimowej drogi założonej na zamarzniętej powierzchni rzek, gruntu i mokradeł – przyp. red.], gdy wszystko zamarza. Ale ostatnio zamarza coraz później i taje coraz wcześniej.
Wśród mieszkańców Sebian-Kiujol popularne jest powiedzenie: „Budet olen', budet Ewen” dobitnie pokazujące zależność pomiędzy pogłowiem reniferów a populacją w osadzie. Od 1991 roku liczba reniferów spadła tutaj z dwudziestu pięciu tysięcy do sześciu tysięcy sztuk, co rodzi wspomnienie czasów, gdy żyło się lepiej, a stadami zarządzali naczelnicy sowchozów, dziś dumnie prężący popiersia ze ścianki pamiątkowej na centralnym skwerze wsi. Klimat natomiast zmienia się wolniej niż struktura własnościowa gospodarstw rolnych, dlatego te najistotniejsze przyczyny wymierania reniferów są złożone i trudniejsze do zaobserwowania. Zresztą nawet co do zmian klimatycznych nie ma wśród Ewenów konsensusu. Tymczasem skutki globalnego ocieplenia to nie tylko wysychanie porostów, czyli głównego pożywienia reniferów, tworzenie się pokryw lodowych (co utrudnia dostęp do porostów, które nie uschły) i namnażanie insektów, ale także migracje wygłodniałych drapieżników, które dziesiątkują stada.
Zapewnij sobie dostęp do ulubionych tekstów, nagrań audio, a także miesięcznika w wersji na czytniki.