Inna sieć jest możliwa

W 1966 roku pisarka Ursula Le Guin opisała w powieści Świat Rocannona przyszłość, w której ludzkość ma dostęp do ansibla – urządzenia pozwalającego na natychmiastowy kontakt między dwiema osobami znajdującymi się gdziekolwiek we wszechświecie.

Do świata, w którym mimo radykalnego, międzygalaktycznego rozproszenia ludzkość pozostawała wspólnotą, Le Guin powracała także w kolejnych powieściach. Nade wszystko interesowała ją bowiem komunikacja. To coś więcej niż wymiana informacji: komunikując się, ludzie tworzą relacje. „Tak jak ameby, ludzie łączą się i dają sobie wzajemnie części siebie – części wewnętrzne, części umysłu, a nie części ciała. Robią to poprzez mówienie i słuchanie” – pisała w eseju Telling Is Listening. Nowa jakość pojawia się nawet wtedy, gdy owych ameb jest niewiele: „Dwie rozmawiające ze sobą osoby tworzą społeczność” [tłum. A.T].

Ansibl był potrzebny Le Guin, pisarce używającej fantastyki do eksploracji natury ludzkiej, do refleksji o granicach wspólnoty. Czy ludzkość mogłaby pozostać jednością, gdyby była rozproszona między gwiazdami? Czy dwoje ludzi, których łączy jedynie zdalna rozmowa, to nadal wspólnota?

Dostęp online

Czytaj i słuchaj bez ograniczeń.

Kup

Jakże aktualne pytanie! Od wprowadzenia związanej z koronawirusem kwarantanny żyjemy bowiem w świecie ansibla, choć nie dzielą nas przestrzenie międzyplanetarne, a jedynie kilka metrów zaleconej przez służby sanitarne bezpiecznej odległości. Te kilka metrów wystarczyło, by przestała być możliwa zwyczajna rozmowa dwóch osób. Nie ma spotkań przy barze, przypadkowych rozmów w autobusie, poufnych zebrań w małych salach konferencyjnych; w przeszłość odeszły masowe konferencje branżowe. Żyjemy jak – by uruchomić inne skojarzenia s ci-fi – kolonizatorzy na Marsie. Tam, według przewidywań naukowców, mieszkalibyśmy w małych przestrzeniach oddzielonych śluzami …