Wersja audio
Trudno sobie wyobrazić, jak wyglądałby ostatni rok bez nowych technologii. Ale jednocześnie chyba nigdy tak dotkliwie jak przy okazji pandemii nie przekonaliśmy się, że wirtualne spotkania nie są w stanie zastąpić nam bezpośredniego, fizycznego kontaktu. Kamera i mikrofon to użyteczni, ale niedoskonali pośrednicy – wykadrowany obraz pomija mowę ciała, a przesyłany złączem dźwięk uniemożliwia swobodną rozmowę. Więcej: wiele badań potwierdza, że długotrwały brak dotyku może obniżać odporność, podwyższać poziom stresu i powodować liczne zaburzenia zdrowia psychicznego. Sam wirus pokazał przy tym, jak koszmarnym doświadczeniem może być utrata węchu i smaku. Pandemia uświadomiła nam, jak istotną rolę w naszym życiu odgrywają zmysły.
O tym, czym właściwie są i jak działają zmysły, opowiada (dosłownie) obrazowo komiks ilustratora oraz doktora neurologii University College w Londynie, Mattea Farinellego. Zmysły, przekładając ustalenia nauki na język ilustracji, stanowią dobre wprowadzenie w temat przede wszystkim dla młodszych odbiorców. Jeśli interesują was podstawowe fakty naukowe, obalone mity, historie odkryć i rozmaite ciekawostki dotyczące ludzkiego ciała oraz naszej percepcji, nie rozczarujecie się tą pozycją. Tym, którzy szukają jednak pogłębionej lektury, polecam Homo Hapticus. Dlaczego nie możemy żyć bez zmysłu dotyku. To wciągająca książka autorstwa Martina Grunwalda, założyciela Laboratorium Haptycznego na Uniwersytecie w Lipsku – jedynej w Europie jednostki naukowej zajmującej się badaniem neurologicznych, biologicznych i psychologicznych aspektów dotyku. Z książki tej dowiecie się, jak ogromny wpływ na nasze funkcjonowanie ma dotyk: dlaczego nie możemy się bez niego obejść, w jaki sposób powiązany jest z kulturą oraz jak pomaga nam oceniać i mapować rzeczywistość oraz jej doświadczać. W podobnym duchu utrzymana jest popularnonaukowa książka Czego oczy nie widzą. Jak wzrok kształtuje nasze myśli. Richard Masland, neurobiolog pracujący w Harvard Medical School, pokazuje w niej na przykładzie zmysłu wzroku, jak istotny, złożony, a przy tym niezauważalny na co dzień jest nasz proces percepcji. Wprowadzając czytelnika w tajniki działania mózgu, autor odkrywa przed nami wiele ciekawych faktów na temat czytania świata oczami, połączeń neuronalnych oraz różnicy pomiędzy rzeczywistością a jej subiektywnie odbieranym obrazem.
O tym, jak zmysły poszerzają naszą świadomość i łączą się z procesami psychicznymi, pisze z kolei dziennikarz naukowy Rüdiger Braun w książce Siedem zmysłów. Jak je zrozumieć i wykorzystać, by lepiej żyć. Książka ta jest przede wszystkim zachętą do uważniejszego przyglądania się naszym sposobom odbierania świata, a zatem procesom łączącym świat wewnętrzny z zewnętrznym, także rzeczywistość materialną z duchową. Czytelnikom zainteresowanym takim ujęciem, którzy jednocześnie nie obawiają się zawiłości języka akademickiego, polecam również książkę Joanny Tokarskiej-Bakir Wyzwolenie przez zmysły. Tybetańskie koncepcje soteriologiczne. Autorka analizuje w niej sposoby, w jakie doświadczenia zmysłowe mogą stawać się przepustką do doświadczeń religijnych, ze szczególnym uwzględnieniem różnic pomiędzy Wschodem a Zachodem.
Zmysły kojarzą się także z pojęciem zmysłowości, a zatem erotyczności, świadomości i wyczulenia ciała. Dlatego na koniec zachęcam do lektury książki Neuroerotyka. Rozmowy o seksie i nie tylko – wywiadu-rzeki z profesorem Jerzym Vetulanim, neurobiologiem i biochemikiem. Maria Mazurek pyta w niej eksperta o rozmaite ujęcia ludzkiej seksualności: od inicjacji seksualnej po seks osób starszych, od fantazji po pornografię, od prokreacji po antykoncepcję. Seksualność zostaje tu opowiedziana przede wszystkim z perspektywy biologii, neurologii i procesów chemicznych. Nie jest to jednak, jak się może wydawać, perspektywa nudna lub mało obrazowa. Wręcz przeciwnie – wychodząc od doznań i funkcji ciała, działa na wyobraźnię. A przez to także na zmysły.
rysunki Ewelina Karpowiak
Podcastu À propos, który jest rozwiniętą wersją felietonu, możesz słuchać w kanale „Pismo do słuchania”. Publikujemy tu wybrane nagrania tekstów z miesięcznika, poezję, podcasty z cyklu Premiera Pisma, Jak naprawić przyszłość?, prowadzony przez Barbarę Sowę, Wiersz na poniedziałek autorstwa Magdaleny Kicińskiej oraz Śledztwo Pisma.
Znajdziesz nas również w swoich ulubionych aplikacjach podcastowych:
⋅ Spotify
⋅ Lecton
