Fotoreportaż

Smog nasz codzienny

autor
Maciek Nabrdalik

6.02.2019

Wioski u podnóża góry Żar w Beskidzie Małym są ledwo widoczne z jej szczytu. Wydają się zasłonięte poranną mgłą. Jej żółtawy, wyraźnie kontrastujący z białym śniegiem kolor nie pozostawia wątpliwości, że coś tu nie gra.

(Smog nad wioskami u stóp góry Żar)

Polska ma najgorsze powietrze w całej Unii Europejskiej. Na pięćdziesiąt najbardziej zanieczyszczonych europejskich miast trzydzieści sześć mieści się u nas. Nawet górskie kurorty figurują w tej niechlubnej statystyce.
Podobnie jak w innych częściach kraju większość domów w wioskach pod górą Żar nadal ogrzewana jest węglem. Aż osiemdziesiąt procent wszystkich prywatnych domów ogrzewanych w ten sposób w Unii Europejskiej znajduje się w Polsce. Polega na nim około dziewiętnastu milionów rodaków.

(Ciężki dym rozprasza światło latarni ulicznych przy głównej drodze dzielnicy Rowień-Żory pod Rybnikiem)

Będący częścią naszej codzienności węgiel nierzadko jest określany mianem „czarnego złota”. Wielu postrzega go jako patriotyczną alternatywę dla rosyjskiego gazu.

(Świętochłowice)

Szacuje się, że około czterdziestu ośmiu tysięcy Polaków umiera rocznie z powodu chorób związanych z niską jakością powietrza. Greenpeace ocenił, że sześćdziesiąt dwa procent polskich przedszkoli znajduje się na obszarach silnie zanieczyszczonych.

(Andrzej Machno dodaje węgiel do swojego 35-letniego pieca w Skawinie)

Mimo problemów związanych z zanieczyszczeniem powierza w grudniu 2017 roku premier Mateusz Morawiecki wykorzystał jedno z pierwszych wystąpień do ogłoszenia planów budowy dwóch nowych kopalń węgla na Śląsku.

(Ekodoradcy w Krakowie odwiedzają panią Elżbietę Sadowską)

Europejski Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że Polska naruszyła przepisy dotyczące jakości powietrza w latach 2007–2015, stale przekraczając wartości zanieczyszczeń. W wyniku presji rząd ogłosił, że do 2028 roku wyda ponad dwadzieścia pięć miliardów złotych na zwalczanie smogu.

(Giełda samochodów używanych w Częstochowie)

Niektóre samorządy od dłuższego czasu prowadzą niezależne działania w celu poprawy jakości powietrza. W całym kraju w ostatnich latach powstały grupy Alarmu Smogowego, ruchu społecznego, którego celem jest zwalczanie zanieczyszczeń i edukacja ekologiczna.

(Jolanta Sitarz-Wojcicka prowadzi lekcję "wychowania smogowego" w szkole podstawowej w Nowem Bystrem)

Chociaż profile internetowe lokalnych grup cieszą się ogromną popularnością, w praktyce to kilkuosobowe organizacje. – Tak łatwiej działać – tłumaczy mi Oliwer Palarz, aktywista ze stowarzyszenia Rybnicki Alarm Smogowy, który skierował do sądu pozew przeciwko polskiemu rządowi, twierdząc, że ten, poprzez zaniechania w sprawie zanieczyszczeń, naruszył jego prawa obywatelskie.

W Bełchatowie, na skraju olbrzymiej kopalni, Polska utrzymuje największą w Europie elektrownię węglową.

(Kopalnia węgla brunatnego w Bełchatowie)

Gdy w 2013 roku zwiedzałem ją z grupą innych dziennikarzy, usłyszeliśmy od oprowadzającego nas pracownika, że w tej „dziurze” zmieściłaby się cała populacja świata.

Do dzisiaj kopalnia nie zwalnia tempa, a elektrownia w Bełchatowie słynie z największej emisji dwutlenku węgla w Europie.

◥ ◥