Rzeź ptaków

Ledwie trzy lata po śmierci głównego lokatora, cesarza Franciszka Józefa, i niespełna rok po pośpiesznej wyprowadzce jego następcy, cesarza Karola, cesarskiej małżonki Zyty, bliższych i dalszych członków rodziny Habsburgów oraz armii dworzan, urzędników i lokajów, opuszczony pałac z jego „stęchłym zapachem wielowiekowej historii, jak pisał Roth w  Wiedeńskich znakach czasu [przeł. Małgorzata Łukasiak-Zięba, Kraków 2016 – przyp. red.], przypominał ni to grobowiec, ni to gabinet osobliwości, w dodatku taki, którego nikt nie ma czasu odwiedzać. W cesarskich komnatach, zastawionych nowymi meblami i świeżo wyremontowanych na dalsze długie lata życia rodziny panującej, zalegały tylko kurz i cisza. „Przetrwali – dyrektor pałacu, zastępca dyrektora do spraw ceremonii oraz służący w staroaustriackiej służbowej czapce, mówiący czeskim dialektem. Są oni pozostałościami z bajki o Schönbrunn”.

ptasi raj. Niestety, naprędce pisany reportaż Rotha nie zawiera żadnych informacji o schönbruńskich ogrodach, a zwłaszcza o sławnym, przypuszczalnie równie bajkowym co pałac, cesarskim zwierzyńcu, uznawanym za jedną z największych atrakcji Wiednia, a może i całej Europy. A było o czym pisać. W roku 1919 ogród ten, założony jeszcze w XVIII wieku przez Franciszka Lotaryńskiego i Marię Teresę, a u progu wieku XX przekształcony w nowoczesną placówkę z najliczniejszą na świecie menażerią, odzwierciedlał opłakany stan austriackiego państwa i jego podupadłej stolicy. Dość powiedzieć, że wskutek niedoborów zaopatrzenia i fatalnego poziomu higieny podczas wojny i …