„O wielki duchu, zachowaj mnie przed osądzeniem drugiego człowieka, dopóki nie przejdę się w jego butach” – brzmi modlitwa Siuksów, plemienia Indian z Ameryki Północnej. To zdanie było ponoć inspiracją dla Jane Elliott, nauczycielki ze szkoły podstawowej w małym miasteczku w stanie Iowa. Gdy 5 kwietnia 1968 roku media poinformowały o zamordowaniu Martina Luthera Kinga, postanowiła przeprowadzić ćwiczenie zwane potem „błękitne oczy – brązowe oczy”. Chciała dać swoim białym uczniom doświadczenie chodzenia w butach kolorowego dziecka przez jeden dzień.
Pierwszego dnia Elliott podzieliła dzieci pod względem koloru oczu na dwie grupy. Błękitnookim powiedziała, że są inteligentniejsze, i przyznała im wiele przywilejów, jak dokładki w szkolnej stołówce czy wydłużone o kilka minut przerwy między lekcjami. Brązowookie dzieci zostały oznaczone specjalnymi papierowymi kołnierzami, zabroniono im pić wodę z tego samego źródła co kolegom o innym kolorze oczu, a także bawić się z nimi. Z czasem błękitnookie dzieci stały się aroganckie i nieprzyjemne wobec kolegów w kołnierzach.
Tydzień później nauczycielka oświadczyła, że zaszła pomyłka. To jednak dzieci o brązowych oczach są inteligentniejsze – przekonywała. Od tego dnia mogły zatem rozkazywać dzieciom o błękitnych oczach, a także przejęły ich przywileje. Dostosowały się do wskazówek Elliott, ale nie dokuczały swoim kolegom z taką intensywnością, jak pierwsza wyróżniona przez nią grupa.
Doświadczenie …
Aby przeczytać ten artykuł do końca, zaloguj się lub skorzystaj z oferty.
W „Piśmie” bierzemy odpowiedzialność za słowo.
Każdy tekst przed publikacją przechodzi wielostopniowy proces redakcji i fact-checkingu. To wymaga czasu i pracy całego zespołu. Dołącz do społeczności „Pisma”. Zamów pełen dostęp online do wszystkich treści za 8,99 zł miesięcznie. Istniejemy dzięki osobom takim jak Ty.
Karolina Wigura –(ur. 1980), jest członkinią Zarządu Fundacji „Kultura Liberalna” i adiunktem w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Jest autorką książek: Wina narodów. Przebaczenie jako strategia prowadzenia polityki (2011, wyróżniona nagrodą im. J. Tischnera), oraz Wynalazek nowoczesnego serca. Filozoficzne źródła współczesnego myślenia o emocjach (2019).
