Twój dostęp nie jest aktywny. Skorzystaj z oferty i zapewnij sobie dostęp do wszystkich treści.
Mam trzydzieści dwa lata. Moje wnuki prawdopodobnie nigdy nie poznają smaku miodu, kawy, orzeszków ziemnych, syropu klonowego, awokado i czekolady, podobnie jak ja nigdy nie poznam smaku silfionu.
Nie wiem, co straciłam. Nie sposób tęsknić do czegoś, czego nigdy się nie poznało. I ze wstydem przyznaję, że czasami trudno mi było sobie wyobrazić wymieranie gatunków jako coś, co by mnie dotyczyło. Czytałam artykuły i książki na ten temat, oglądałam dokumenty o uprawach awokado, a jednak nadal nie wystarczało mi wyobraźni.
Kiedy byłam dzieckiem, zbierałam numery czasopisma przyrodniczego, które na ostatniej stronie drukowało kolekcjonerskie karty z przedstawicielami zagrożonych gatunków: opatrzone łacińskimi podpisami bajeczne rośliny i zwierzęta, które mogłabym zobaczyć na własne oczy, wsiadając w pociąg i dwa samoloty. Wymieranie (podobnie jak śmierć w oczach dziecka) było odległe, równoległe do codziennego życia, ale o nie niezahaczające lub zahaczające rzadko i nigdy ostatecznie. Nawet jeśli kochało się górskie wędrówki, a wymieranie dotyczyło gatunków spotykanych na szlakach.
Prawdopodobnie w grę wchodzi moja niefrasobliwość, niemal na pewno naiwność, ale i fakt, że rzeczywistość, w której się wychowywałam, nakręcał i warunkował kapitalizm. Nie pamiętam pustych półek w sklepach. Za mojego dzieciństwa produkty sezonowe były dostępne przez cały rok, kwestią kilku dni i odpowiedniego dostawcy było uzyskanie produktów z całego świata. Coś jest niedostępne w naszym asortymencie? Napisz, zobaczymy, co możemy dla ciebie zrobić. Nie mamy czegoś na naszych półkach? Wyhodujemy to dla ciebie. Medycyna – parafrazując słowa jednego z bohaterówGry w klasyCortázara – może być w powijakach, jeśli chodzi o proces przeszczepiania głów (chociaż dziś nawet i to niekoniecznie), ale przecież gdy w grę wchodzą procesy produkcyjne czy hodowlane, radzi sobie znakomicie.
Myliła mnie prosta zasada kapitalizmu: coś istnieje i będzie istnieć, ponieważ się opłaca. Tymczasem świat sam się zjada, prosi o dokładkę, sięga po deser, nie wyciera nawet ust, bo przed kolejnym daniem i tak nie warto. Zwykle zakładamy, że czegoś będzie więcej, bo opłaca się w to „więcej” inwestować. Tyle że opłacalność, która warunkowała niezmienność zastanego świata, przestaje być zabezpieczeniem: sami siebie zjadamy.
Lenore Newman, autorka książkiLost Feast(Przegrana uczta), pisze: „Nie jestem pierwszą pisarką, która poświęca uwagę ginącym gatunkom”. Podkreśla, że już Pliniusz Starszy – gdzieś między 77 a 79 rokiem naszej ery – robił to samo. Całe akapity poświęcił na przykład silfionowi. Silfion, „wanilia swoich czasów”, jest uznawany za jedno z ziół najważniejszych dla kultury i gospodarki starożytnego Rzymu. Juliusz Cezar przechowywał ponoć w skarbcu obok srebra i złota pięćset kilogramów silfionu. Jego przedstawienia zachowały się na monetach: miał przypominać kształtem korzeń kopru, który z kolei podobny jest do serca. Istnieje teoria, że wygląd i właściwości silfionu stały się inspiracją do powstania abstrakcyjnego przedstawienia serca, tego, które dzisiaj znamy z kartek walentynkowych. Chodziło nie tylko o kształt – silfion uznawany był za środek antykoncepcyjny i wczesnoporonny (innymi, starożytnymi słowy: zachęcający do menstruacji).
Newman zauważa jednak, że choć zwykle Pliniusz Starszy lubuje się w zmysłowych opisach (czytając niektóre akapity, ma się wrażenie, jak gdyby rozcierało się zioła w …
Zapewnij sobie dostęp do ulubionych tekstów, nagrań audio, a także miesięcznika w wersji na czytniki.
Artykuł ukazał się w sierpniowym numerze miesięcznika „Pismo. Magazyn Opinii” (8/2021) pod tytułem Tęsknota za banana split.