Kiedy w 2010 roku generałowie rządzący Mjanmą postanowili uwolnić Aung San Suu Kyi z aresztu domowego, od niemal dwóch dekad była najsłynniejszą więźniarką polityczną na świecie. Kilka tygodni później zadzwonił do niej z gratulacjami inny legendarny polityk, który w przeszłości odsiadywał wyroki: Václav Havel, czeski dramaturg i dysydent, pierwszy postkomunistyczny przywódca swojego kraju. Rozmawiali wówczas pierwszy i ostatni raz, lecz pozostawali w kontakcie przez niemal cały okres jej uwięzienia.

W 1991 roku, między innymi dzięki staraniom Havla, od dwóch lat piastującego urząd prezydenta Czechosłowacji, Suu Kyi, jako przywódczyni birmańskiego ruchu na rzecz demokracji, przyznano Pokojową Nagrodę Nobla. Niedługo później ukazał się zbiór jej esejów. Havel napisał we wstępie: „ona mówi w imieniu wszystkich nas, szukających sprawiedliwości”.

Ruchy wolnościowe nie zawsze triumfowały – masakra chińskich studentów na placu Tian’anmen jest tego ponurym dowodem – lecz w ostatnich trzech dekadach poprzedniego stulecia liczba państw demokratycznych wzrosła z trzydziestu jeden do osiemdziesięciu jeden.

Oboje należeli do licznego grona dysydentów z całego świata, którzy od połowy lat 80. do wczesnych lat 90. stali się symbolami wolności. Część z nich odniosła zwycięstwo nad opresyjnymi ustrojami. Nelson Mandela, po prawie trzydziestu latach w więzieniu, wynegocjował zakończenie apartheidu i został prezydentem Afryki Południowej. Stoczniowiec Lech Wałęsa i Solidarność odsunęli komunistów od władzy. Dyktatura Ferdinanda Marcosa na Filipinach upadła, gdy Corazon Aquino, wdowa po zamordowanym opozycjoniście, podjęła dzieło męża. Ruchy wolnościowe nie zawsze triumfowały – masakra chińskich studentów na placu Tian’anmen jest tego ponurym dowodem – lecz w ostatnich trzech dekadach …