Twój dostęp nie jest aktywny. Skorzystaj z oferty i zapewnij sobie dostęp do wszystkich treści.


Czytaj i słuchaj bez ograniczeń. Zaloguj się lub skorzystaj z naszej oferty

Esej

Krótka instrukcja obsługi poległego żołnierza

Bezalternatywna władza potrzebuje konsolidującej podstawy, pozademokratycznych, sakralnych wartości, które pozwalają zjednoczyć ludzi na bazie przeszłości, a nie teraźniejszości.
rysunek DOMINIK NAWROCKI
POSŁUCHAJ

We wrześniu 2019 roku upłynęło osiemdziesiąt lat od wybuchu drugiej wojny światowej. (…) W Rosji stanowi ona coraz ważniejsze strategiczne źródło aktualnej politycznej propagandy, źródło kapitału moralnego, który legitymizuje prawo państwa do agresji (zarówno zewnętrznej, jak i skierowanej przeciwko własnym obywatelom) oraz do lekceważenia ludzkiego życia. Taki fenomen trudno jest wyjaśnić wyłącznie na płaszczyźnie społecznej i politycznej. Święta wojna i zwycięstwo są przedmiotami kultu liczącego dziesiątki lat, który zasługuje na miano świeckiej religii. Ten kult odwołuje się właśnie do wiary i obowiązku oddania czci, jest pozbawiony racjonalnych przesłanek i w tym sensie znajduje się w głębokiej sprzeczności z pamięcią oraz historią opartą na faktach, choć z pozoru pełni wobec nich funkcję służebną.

Braterska mogiła

Na czym polega różnica między ludzkim a sakralnym stosunkiem do zabitych żołnierzy? W ludzkim wymiarze zobowiązaniem wobec poległych nie są gigantyczne pomniki, muzea i utwory opiewające bohaterstwo. Jedyną i ostatnią czynnością, którą można wykonać dla nieboszczyka, jest godne pogrzebanie. Na tym opiera się cywilizacja: nieprzypadkowo, analizując ludzi prehistorycznych, za najważniejszy krok na drodze od natury do kultury uważa się nie utylitarny, lecz obrzędowy stosunek do zmarłych. Ludzie cywilizowani to ci, którzy grzebią swoich bliskich, nie licząc się z kosztami i nie szukając dla siebie usprawiedliwienia w obliczu trudności, które stoją na drodze do spełnienia tego obowiązku. Godny pogrzeb to fundament, na którym opiera się indywidualna pamięć; dowód potwierdzający wartość tej pamięci oraz wartość życia każdego człowieka.

Mogłoby się wydawać, że radziecka kultura uznawała wszystkie te wartości. (…) Lecz tak naprawdę, po części mimowolnie, a po części świadomie, dopuszczono się największej zdrady wobec poległych czerwonoarmistów, z których wielu nigdy nie otrzymało należytego pochówku.

Metafizyczną grozę porzucenia w pomroce zapomnienia, wymazywania człowieka, z zadziwiającą mocą oddał znakomity Aleksandr Twardowski w swoim słynnym wierszu Zabito mnie pod Rżewem :

Zabito mnie pod Rżewem,

Na bagnisku bez nazwy,

W piątej rocie, na lewym,

Podczas strasznego nalotu.

Nie słyszałem wybuchu,

Nie widziałem też błysku –

Jakbym spadł w przepaść z urwiska

I nie ma dna ani przykrycia.

I na tym całym świecie,

Do końca jego dni

Nie ma pętelki, naszywki

Z wojskowej bluzy mej

Jestem, gdzie ślepe korzenie

W ciemności szukają strawy;

Jestem, gdzie z obłokiem pyłu

Faluje żyto na wzgórzu

Jestem, gdzie krzyk koguta

O świcie słychać na rosie;

Jestem, …

Aby przeczytać ten artykuł do końca, zaloguj się lub skorzystaj z oferty.

Dołącz do społeczności „Pisma”.

Ten artykuł powstał również dzięki osobom takim jak Ty. To nasi prenumeratorzy i subskrybentki przyczyniają się do wydawania magazynu. Cenisz wysokiej jakości dziennikarstwo i chcesz czerpać wiedzę ze sprawdzonych źródeł?
Zamów dostęp online.

Artykuł ukazał się w październikowym numerze miesięcznika „Pismo. Magazyn Opinii” (10/2021) pod tytułem Ołtarz zwycięstwa.

Newsletter

Pismo na bieżąco

Nie przegap najnowszego numeru Pisma i dodatkowych treści, jakie co miesiąc publikujemy online. Zapisz się na newsletter. Poinformujemy Cię o najnowszym numerze, podcastach i dodatkowych treściach w serwisie.

* pola obowiązkowe

SUBMIT

SPRAWDŹ SWOJĄ SKRZYNKĘ E-MAIL I POTWIERDŹ ZAPIS NA NEWSLETTER.

DZIĘKUJEMY! WKRÓTCE OTRZYMASZ NAJNOWSZE WYDANIE NASZEGO NEWSLETTERA.

Twoja rezygnacja z newslettera została zapisana.

WYŁĄCZNIE DLA OSÓB Z AKTYWNYM DOSTĘPEM ONLINE.

Zaloguj

ABY SIĘ ZAPISAĆ MUSISZ MIEĆ WYKUPIONY DOSTĘP ONLINE.

Sprawdź ofertę

DZIĘKUJEMY! WKRÓTCE OSOBA OTRZYMA DOSTĘP DO MATERIAŁU PISMA.

Newsletter

Pismo na bieżąco

Nie przegap najnowszego numeru Pisma i dodatkowych treści, jakie co miesiąc publikujemy online. Zapisz się na newsletter. Poinformujemy Cię o najnowszym numerze, podcastach i dodatkowych treściach w serwisie.

* pola obowiązkowe

SUBMIT

SPRAWDŹ SWOJĄ SKRZYNKĘ E-MAIL I POTWIERDŹ ZAPIS NA NEWSLETTER.

DZIĘKUJEMY! WKRÓTCE OTRZYMASZ NAJNOWSZE WYDANIE NASZEGO NEWSLETTERA.

Twoja rezygnacja z newslettera została zapisana.

WYŁĄCZNIE DLA OSÓB Z AKTYWNYM DOSTĘPEM ONLINE.

Zaloguj

ABY SIĘ ZAPISAĆ MUSISZ MIEĆ WYKUPIONY DOSTĘP ONLINE.

Sprawdź ofertę

DZIĘKUJEMY! WKRÓTCE OSOBA OTRZYMA DOSTĘP DO MATERIAŁU PISMA.

-

-

-

  • -
ZAPISZ
USTAW PRĘDKOŚĆ ODTWARZANIA
0,75X
1,00X
1,25X
1,50X
00:00
50:00