Twój dostęp nie jest aktywny. Skorzystaj z oferty i zapewnij sobie dostęp do wszystkich treści.
Czytelnik jest rybą.
Dlaczego? Spójrzcie tylko: na papierowej (cyfrowej?) powierzchni kołysze się spławik. Pod nim przynęta: pierwsze słowa tekstu. Lekko znudzone oczy czytającego prześlizgują się po stronach.
O, a teraz przeczytał słowa „Czytelnik jest rybą”.
Spławik drga przez chwilę. Czyżby przynęta została pochwycona?
Jeśli tak, to jak teraz zatrzymać twoją uwagę, czytelniku, czytelniczko, osobo czytająca? Jak wyżąć nudę ze słów, żeby pomóc ci dotrwać do samego końca tego tekstu?
Pisanie jest przede wszystkim umiejętnym zarządzaniem nudą . Zacznij intrygująco, na przykład „Czytelnik jest rybą”. Ale ryba zawsze może wypluć haczyk.
Klik– i po czytaniu, nici z połowu, koniec, kropka, szlus. Dlatego pisząc, muszę użyć wszelkich możliwych sposobów. Mieszać gravitas z lekkim żartem, przyprawiać tekst okruchami wiedzy (ale tylko jasne słowa, zawsze tylko jasne i przejrzyste słowa), zdradzać osobiste detale, drażnić się z umysłem czytającym tak, żeby chętnie, wręcz bezwiednie dotarł ze mną do zakończenia. Czytelnik musi zapomnieć, czytelnik musi się zapomnieć; musi zostać mniej lub bardziej wessany, chwilowo unicestwiony, na moment pozbawiony myśli o pozostałych ekscytujących kwestiach i rozrywkach; musi być głuchy na inne wezwania świata, także jego świata wewnętrznego.
Ten tekst jest o nudzie.
Czytelnik jest rybą. Ryba czasem bierze.
Tyle że każda ryba mieszka dzisiaj w jeziorze, w którym zanurza się tysiąc, milion, miliard spławików.
„Wszystko, co układa się w jakiś wzór, jest brzemienne nudą” – mówił Josif Brodski w swojej przemowie do kończących naukę studentów Dartmouth College w 1989 roku (Pochwała nudy, przeł. Anna Kołyszko i Michał Kłobukowski). Ta przemowa była dla mnie we wczesnej młodości tekstem ważnym, wręcz formacyjnym – bo Brodski, jako jeden z niewielu przemawiających do świeżych absolwentów, nie owijał życia w puchatą bawełnę. Nie opowiadał o podbojach, jakich dokonają, i nie twierdził, że zmienią świat swoją pasją bądź inteligencją. Był agnostykiem w kwestii przyszłej wielkości swoich młodych słuchaczy – wasze życie, twierdził, będzie różne; łatwe, trudne, obfitujące w bogactwa bądź w nędzę.
Ale jedno, twierdził Brodski, jest pewne: w każdym przypadku będzie nudne.
Nuda była duszną mgłą, która ciężkim całunem spowijała moje dzieciństwo.
„(…) padną państwo ofiarą nudy swojej pracy, przyjaciół, małżonków, kochanków, widoku z okna, mebli lub tapet w pokoju, własnych myśli, siebie …
Weryfikację faktów w „Piśmie” wspiera EMIF, prowadzony przez Fundację im. Calouste'a Gulbenkiana. Fact-checking in „Pismo” is supported by EMIF, managed by Calouste Gulbenkian Foundation.
