Twój dostęp nie jest aktywny. Skorzystaj z oferty i zapewnij sobie dostęp do wszystkich treści.


Czytaj i słuchaj bez ograniczeń. Zaloguj się lub skorzystaj z naszej oferty

Rozmowa

Nadzieja matką odważnych

Ronienie łez nad światem, który odchodzi, jest potrzebne, bo trzeba żałobę przejść, ale może bez przesady. Nie ma co zbyt długo płakać. Z Andrzejem Lederem rozmawia Justyna Dąbrowska.
rysunki Andrzej Dudziński
POSŁUCHAJ

Czym właściwie jest nadzieja? Co to za zjawisko?

Bardzo lubię określenie, które mówi, że nadzieja to najbardziej wysublimowane z uczuć erotycznych. To oczywiście nawiązanie do myślenia freudowskiego, a może do znacznie wcześniejszego, jeszcze platońskiego. To znaczy dość ogólnego rozumienia Erosa jako siły łączącej. Fenomen nadziei jest jednym z przejawów takich sił łączących.

Co tu się łączy?

Teraźniejszość z przyszłością. Nadzieja wydaje mi się takim bardzo delikatnym, subtelnym, a jednocześnie niesłychanie trwałym połączeniem tego, co „teraz”, z tym, co „kiedyś” w sensie przyszłości. Ta delikatność wiąże się z określeniem „wysublimowane”, ale jednocześnie czerpie energię z czegoś niesłychanie silnego, czym jest żywioł Erosa. I w związku z tym jest – jak wiadomo – prawie nie do utłuczenia. Znasz na pewno to słynne powiedzenie, że nadzieja umiera ostatnia. Wydaje mi się bardzo prawdziwe właśnie dlatego, że nadzieja jest powiązana z tą fundamentalną energią życiową, z samym życiem. I jest fascynująca przez to połączenie biegunów: sublimację, subtelność, delikatność, a jednocześnie niesłychaną siłę i żywotność.

Andrzej Leder

(ur. 1960), doktor habilitowany, profesor w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN, psychoterapeuta. Wydał rozprawę filozoficzną Nauka Freuda w epoce „Sein und Zeit” , pracę na temat historii Polski Prześniona rewolucja. Ćwiczenie z logiki historycznej , rozprawy dotyczące idei filozoficznych w XX-wiecznej Europie: Rysa na tafli. Teoria w polu psychoanalitycznym i Był kiedyś postmodernizm. Uczy w Szkole Nauk Społecznych IFiS PAN i w Collegium Civitas.

Nadzieja jest silna i żywotna? To tak dalekie od wielu dzisiejszych intuicji…

Silna i żywotna, a jednocześnie subtelna i bardzo wysublimowana. W swoich przejawach zwiewna, a zarazem bardzo trudna do zabicia.

Co znaczy w takim razie ludowa mądrość, która mówi, że nadzieja jest matką głupich?

To powiedzenie wynika z kondycji dawnego życia chłopskiego w Polsce. Życia bardzo twardego, wielowiekowej pańszczyzny, w której liczyło się tylko to, co człowiek miał w ręku. Co było konkretne, …

Aby przeczytać ten artykuł do końca, zaloguj się lub skorzystaj z oferty.

W „Piśmie” bierzemy odpowiedzialność za słowo.

Każdy tekst przed publikacją przechodzi wielostopniowy proces redakcji i fact-checkingu. To wymaga czasu i pracy całego zespołu. Dołącz do społeczności „Pisma”. Zamów dostęp online. Istniejemy dzięki osobom takim jak Ty.

Rozmowa ukazała się w lutowym numerze miesięcznika „Pismo. Magazyn opinii” (02/2021) pod tytułem Nadzieja matką odważnych. 

Newsletter

Pismo na bieżąco

Nie przegap najnowszego numeru Pisma i dodatkowych treści, jakie co miesiąc publikujemy online. Zapisz się na newsletter. Poinformujemy Cię o najnowszym numerze, podcastach i dodatkowych treściach w serwisie.

* pola obowiązkowe

SUBMIT

SPRAWDŹ SWOJĄ SKRZYNKĘ E-MAIL I POTWIERDŹ ZAPIS NA NEWSLETTER.

DZIĘKUJEMY! WKRÓTCE OTRZYMASZ NAJNOWSZE WYDANIE NASZEGO NEWSLETTERA.

Twoja rezygnacja z newslettera została zapisana.

WYŁĄCZNIE DLA OSÓB Z AKTYWNYM DOSTĘPEM ONLINE.

Zaloguj

ABY SIĘ ZAPISAĆ MUSISZ MIEĆ WYKUPIONY DOSTĘP ONLINE.

Sprawdź ofertę

DZIĘKUJEMY! WKRÓTCE OSOBA OTRZYMA DOSTĘP DO MATERIAŁU PISMA.

Newsletter

Pismo na bieżąco

Nie przegap najnowszego numeru Pisma i dodatkowych treści, jakie co miesiąc publikujemy online. Zapisz się na newsletter. Poinformujemy Cię o najnowszym numerze, podcastach i dodatkowych treściach w serwisie.

* pola obowiązkowe

SUBMIT

SPRAWDŹ SWOJĄ SKRZYNKĘ E-MAIL I POTWIERDŹ ZAPIS NA NEWSLETTER.

DZIĘKUJEMY! WKRÓTCE OTRZYMASZ NAJNOWSZE WYDANIE NASZEGO NEWSLETTERA.

Twoja rezygnacja z newslettera została zapisana.

WYŁĄCZNIE DLA OSÓB Z AKTYWNYM DOSTĘPEM ONLINE.

Zaloguj

ABY SIĘ ZAPISAĆ MUSISZ MIEĆ WYKUPIONY DOSTĘP ONLINE.

Sprawdź ofertę

DZIĘKUJEMY! WKRÓTCE OSOBA OTRZYMA DOSTĘP DO MATERIAŁU PISMA.

-

-

-

  • -
ZAPISZ
USTAW PRĘDKOŚĆ ODTWARZANIA
0,75X
1,00X
1,25X
1,50X
00:00
50:00