Twój dostęp nie jest aktywny. Skorzystaj z oferty i zapewnij sobie dostęp do wszystkich treści.
Od jakiegoś czasu piszę, siedząc na krześle, któremu odpadło oparcie, i patrząc na ogród. Dopiero niedawno zdałem sobie sprawę, że jest mi tak nawet wygodnie i nie boli mnie kręgosłup. Może tapicerowane oparcie było tylko niepotrzebnym dodatkiem? Czyżby do tego, by czuć się wygodnie, potrzebuję prostych, funkcjonalnych mebli?
No i w ogóle: co składa się na moje poczucie komfortu? Czy to działka z dużym ogrodem niedaleko miasta, a na niej wygodny, dobrze doświetlony i wentylowany dom, wyposażony w praktyczne meble i cuda techniki? Jaka jest cena komfortu? Gdzie przebiega granica między wygodą a luksusem?
Komfort to słowo klucz. Oznacza fetysz i formę usprawiedliwienia dla naszego stylu życia i stojących za nim decyzji konsumpcyjnych. Potrzebę komfortu zaspokajamy bardziej lub mniej zgodnie z naszymi subiektywnymi wyobrażeniami bądź ogólnie przyjętymi zasadami. Komfortowe lub niekomfortowe mogą być warunki, sytuacje i całe życiorysy. Dążenie do wygody motywuje do podejmowania wielkich i małych działań, podobnie jak dążenie do uzyskania określonego statusu społecznego.
Słownik języka polskiego PWN definiuje komfort jako „ogół warunków zewnętrznych zapewniających człowiekowi wygodę, odznaczających się dostatkiem i elegancją” tudzież „stan zaspokojenia potrzeb fizycznych i psychicznych oraz braku kłopotów”. Obie definicje generują pytania. Zwłaszcza o to, kto określa ów „ogół warunków” i co się na niego składa. Albo na czym polegają „dostatek i elegancja”? Na ile są one kształtowane przez umowę społeczną, a na ile przez jednostki?
Komfort to słowo klucz. Oznacza fetysz i formę usprawiedliwienia dla naszego stylu życia i stojących za nim decyzji konsumpcyjnych.
Nieco bardziej bardziej pomocne w zdefiniowaniu komfortu są źródła angielskojęzyczne. Jak twierdzi Bill Bryson w swojej książce W domu. Krótka historia rzeczy codziennego użytku (2013), pojęcia komfortu odnoszącego się do stanu fizycznego, jakości życia i wspomnianego już „ogółu warunków” zaczęto używać pod koniec XVII wieku w Anglii. Wcześniej „komfort w domu był zjawiskiem tak niewyobrażalnym, że w języku angielskim nie było nawet na niego określenia” [przeł. Tomasz Bieroń].
Źródłosłowem rzeczownika comfort jest czasownik to comfort someone , któremu najlepiej odpowiada polskie „podnieść kogoś na duchu”. Innym polskim odpowiednikiem może być czasownik „ukoić” lub „uśmierzyć” (cierpienie albo smutek).
Tymczasem Joan DeJean, filolożka romańska i autorka kilkunastu pozycji przybliżających anglosaskim czytelnikom wszystko, co francuskie, twierdzi w książce The Age of Comfort ( Wiek komfortu , 2009), że słowo to należy wymawiać raczej z francuskim, a jeszcze lepiej z paryskim akcentem. Według DeJean wywodzi się ono od pojęcia commodité , prawdopodobnie ukutego przez Ludwika XV i jego faworytę, Madame de Pompadour, stanowiącego odwrotność reprezentacyjnego, a zarazem sztywnego stylu życia znanego jako le grand habit .
Zmiana w postrzeganiu wygody przez francuską arystokrację mogła się wiązać z „odkryciem” w Afryce Północnej pochodzącego z Turcji lub Persji mebla zwanego sofą, którego rewolucyjny wymiar wynikał z możliwości wygodnego posadzenia koło siebie dwóch osób, głęboko rozpartych na miękkim, uzupełnionym o poduchy meblu.
To właśnie sofa, otomana lub canapé została umieszczona przez architektów i najmujących ich arystokratów w centrum pomieszczenia ochrzczonego mianem salonu. Pokryta skórą lub welurem ławka z oparciem i podłokietnikami ( suffah po arabsku oznacza właśnie ławkę) …
Esej ukazał się w kwietniowym numerze „Pisma” (04/2023) pod tytułem Siądź pod mym liściem, a odpocznij sobie.
Eseje w „Piśmie” powstają dzięki wsparciu Fundacji Jana Michalskiego.
Więcej na ten temat możesz posłuchać 12 marca o godz. 17:00 na antenie chiliizet Warszawa 101,5 FM, Katowice 93,6 FM, Kraków 93,7 FM, Hel 107,8 FM oraz na www.chillizet.pl.