Twój dostęp nie jest aktywny. Skorzystaj z oferty i zapewnij sobie dostęp do wszystkich treści.


Czytaj i słuchaj bez ograniczeń. Zaloguj się lub skorzystaj z naszej oferty

À propos

À propos lęku

POSŁUCHAJ
Kolaż Eweliny Karpowiak a propos strachu. Elementy to szczury, kamera i stalker

Przewodnie tematy wiosennych numerów „Pisma” – kapitalizm, zdrowie oraz lęk – ułożyły się w proroczy łańcuch: w końcu od kapitalizmu niedaleko do systemu ochrony zdrowia, a od zagrożenia zdrowia, z którym wszyscy się obecnie stykamy, blisko do lęku. I choć uczucie to stało się nieodłącznym elementem świata na długo przed pandemią, przyjmując w ostatnich latach różne postaci, w tym lęku przed katastrofą klimatyczną, robotyzacją, niestabilnym zatrudnieniem, samotnością, chaosem informacyjnym, inwigilacją czy – jak zwracał uwagę historyk Marian Turski w swoim poruszającym wystąpieniu z okazji 75. rocznicy wyzwolenia obozu Auschwitz – obojętnością (by wymienić zaledwie kilka), niepokój wywołany rozprzestrzeniającą się zarazą, przymusową izolacją i prognozowanymi konsekwencjami gospodarczymi rozniósł się po świecie szybciej i szerzej niż sam wirus.

W tych okolicznościach warto sięgnąć po krzepiący wywiad Michała Okońskiego z psychoterapeutą Bogdanem de Barbaro. W rozmowie zatytułowanej Korona sprawdza, opublikowanej w „Tygodniku Powszechnym”, de Barbaro objaśnia wszystko to, co dzieje się z większością z nas w tych nietypowych okolicznościach zamknięcia i niepewności. Pomaga zrozumieć lęk, a przez to choć trochę go oswoić, i tłumaczy, że „sednem tej sprawy jest lęk przed śmiercią własną i własnego świata”oraz że przede wszystkim „ważne [jest to],co z lękiem robimy”. A wszystkich tych, którzy cenią głos psychologów i terapeutów nie tylko odnośnie do lęku związanego z pandemią (choć również!), zachęcam do słuchania podcastów: O zmierzchu Marty Niedźwieckiej, wykładów dostępnych w ramach Strefy Psyche Uniwersytetu SWPS oraz Psycho-logicznych rozmów Kasi Bilnik-Barańskiej i Daniela Melerowicza (wszystkie dostępne na Spotify). Znajdziecie w nich dużo mądrości i zachęty do wglądu w siebie.

Z tak zwanych klasyków polecam zaś wydaną w 1977 roku książkę psychiatry i filozofa Antoniego Kępińskiego. Dzięki perspektywie łączącej wiedzę lekarza i refleksję humanisty Lęk jest lekturą dla wszystkich, nie tylko dla specjalistów z zakresu psychologii czy medycyny. W cha- rakterystycznym dla siebie stylu Kępiński objaśnia w niej, czym jest lęk, jak z nim żyć oraz jak za jego pomocą lepiej zrozumieć siebie. Warto przeczytać nie tylko wtedy, gdy strach i niepokój utrudniają nam funkcjonowanie. Z kolei ci, których od psychologicznego ujęcia bardziej interesuje wymiar filozoficzny, z naciskiem na kontekst społeczny i polityczny, nie rozczarują się książką profesora Leszka Koczanowicza Lęk nowoczesny. Eseje o demokracji i jej adwersarzach. Jest to złożony, bogaty w konteksty i perspektywy esej o tym, na jakich fundamentach zbu- dowany jest współczesny świat oraz dlaczego w jego naturę wpisane jest ciągłe negocjowanie sprzeczności. Nawiązując do największych myślicieli i najpopularniejszych ideologii ostatnich dekad, Koczanowicz odtwarza źródła naszych obecnych wyobrażeń i przekonań, uwzględniając w nich szczególną rolę lęku.

rysunki Ewelina Karpowiak

Na koniec wreszcie, aby w tej dobie obaw doświadczyć też jakiegoś pocieszenia, polecam dwie lektury, które zarażają optymizmem i wiarą w lepsze jutro. Pierwszą z nich jest książka Stevena Pinkera, znanego psychologa kanadyjsko-amerykańskiego pochodzenia. Nowe oświecenie. Argumenty za rozumem, nauką, humanizmem i postępem to opowieść o tym, że wbrew fatalistycznym narracjom współczesny świat liberalnych demokracji i globalnej współpracy, choć nieidealny, jest – jak dotąd – swoją najlepszą wersją i wciąż się udoskonala. I choć polemik z tą książką powstało niemało, podążanie za snutą w niej opowieścią (nawet bez pełnej zgody z każdym jej argumentem) przynosi pewną dozę ulgi. Pinker rozprawia się bowiem z takimi hasłami jak „epoka terroru” czy „świat rozpadu”, pokazując, że strach, naturalny dla naszego myślenia i bycia w świecie, jest jednocześnie narzędziem manipulacji i zakłamywania rzeczywistości. Do kojącego kompletu należy jeszcze dodać książkę Nadzieja w mroku amerykańskiej eseistki, historyczki i działaczki feministycznej, Rebecki Solnit (którą z uwagi na pandemię wydawnictwo Karakter zdecydowało się najpierw udostępnić za darmo w formie e-booka, a teraz przecenić). Nie bez powodu esej ten stał się dziś jedną z popularniejszych lektur. Solnit udowadnia w nim, że „ludzie przystosowują się do zmian, nie doceniając ich znaczenia” i mają skłonność do zastępowania„historii zwycięstw” scenariuszami apokalipsy. Pokazuje też, jak z każdego dołu ludzkość zawsze znajdowała wyjście ku górze, oraz jak często zapominamy o znaczeniu wyjątkowych jednostek i wielkich ruchów społecznych zaangażowanych w projekt czynienia świata sprawiedliwszym. Jak głosi hasło na rewersie okładki: „Ta książka pokrzepi niejedną osobę, która straciła nadzieję na lepszy świat”. Ja dorzucę do tego: „i doda odwagi”. Między innymi do tego, by oswajać tak wszechobecny dziś lęk.


Podcastu À propos, który jest rozwiniętą wersją felietonu, możesz słuchać w kanale „Pismo do słuchania”. Publikujemy tu wybrane nagrania tekstów z miesięcznika, poezję, podcasty z cyklu Premiera PismaJak naprawić przyszłość?, prowadzony przez Barbarę Sowę, Wiersz na poniedziałek autorstwa Magdaleny Kicińskiej oraz Śledztwo Pisma.

Znajdziesz nas również w swoich ulubionych aplikacjach podcastowych:

 Google Podcasts

 Spotify

 Apple Podcasts

 Lecton

 Audioteka

 Soundcloud

Tekst ukazał się w majowym numerze miesięcznika "Pismo. Magazyn opinii" (05/2020) pod tytułem Przypisy o tym, co oswaja lęki.

Newsletter

Pismo na bieżąco

Nie przegap najnowszego numeru Pisma i dodatkowych treści, jakie co miesiąc publikujemy online. Zapisz się na newsletter. Poinformujemy Cię o najnowszym numerze, podcastach i dodatkowych treściach w serwisie.

* pola obowiązkowe

SUBMIT

SPRAWDŹ SWOJĄ SKRZYNKĘ E-MAIL I POTWIERDŹ ZAPIS NA NEWSLETTER.

DZIĘKUJEMY! WKRÓTCE OTRZYMASZ NAJNOWSZE WYDANIE NASZEGO NEWSLETTERA.

Twoja rezygnacja z newslettera została zapisana.

WYŁĄCZNIE DLA OSÓB Z AKTYWNYM DOSTĘPEM ONLINE.

Zaloguj

ABY SIĘ ZAPISAĆ MUSISZ MIEĆ WYKUPIONY DOSTĘP ONLINE.

Sprawdź ofertę

DZIĘKUJEMY! WKRÓTCE OSOBA OTRZYMA DOSTĘP DO MATERIAŁU PISMA.

Newsletter

Pismo na bieżąco

Nie przegap najnowszego numeru Pisma i dodatkowych treści, jakie co miesiąc publikujemy online. Zapisz się na newsletter. Poinformujemy Cię o najnowszym numerze, podcastach i dodatkowych treściach w serwisie.

* pola obowiązkowe

SUBMIT

SPRAWDŹ SWOJĄ SKRZYNKĘ E-MAIL I POTWIERDŹ ZAPIS NA NEWSLETTER.

DZIĘKUJEMY! WKRÓTCE OTRZYMASZ NAJNOWSZE WYDANIE NASZEGO NEWSLETTERA.

Twoja rezygnacja z newslettera została zapisana.

WYŁĄCZNIE DLA OSÓB Z AKTYWNYM DOSTĘPEM ONLINE.

Zaloguj

ABY SIĘ ZAPISAĆ MUSISZ MIEĆ WYKUPIONY DOSTĘP ONLINE.

Sprawdź ofertę

DZIĘKUJEMY! WKRÓTCE OSOBA OTRZYMA DOSTĘP DO MATERIAŁU PISMA.

-

-

-

  • -
ZAPISZ
USTAW PRĘDKOŚĆ ODTWARZANIA
0,75X
1,00X
1,25X
1,50X
00:00
50:00