Twój dostęp nie jest aktywny. Skorzystaj z oferty i zapewnij sobie dostęp do wszystkich treści.


Czytaj i słuchaj bez ograniczeń. Zaloguj się lub skorzystaj z naszej oferty

À propos

À propos jedzenia

POSŁUCHAJ

„Losy narodów zależą od ich sposobu odżywiania się” – pisał w 1825 roku w słynnej książce Fizjologia smaku francuski prawnik, smakosz i pisarz, Anthelme Brillat-Savarin.

Dziś, w świecie globalizacji, nadmiernej konsumpcji i postępującej zagłady ekologicznej, zdanie to mogłoby jednak brzmieć: „losy narodów (zwłaszcza tych biedniejszych) zależą od sposobu odżywiania się innych narodów (zwłaszcza tych bogatszych)”. 

Na przykładzie produkcji żywności widać bowiem jak na dłoni wszystko, co ze współczesnym światem dzieje się źle. Są to choćby rosnące nierówności społeczne, o których w kontekście jedzenia pisze na łamach „Krytyki Politycznej” w artykule Dlaczego biedni są grubi? Piotr Wójcik. Wbrew obiegowym opiniom i w oparciu o liczne badania dowodzi on, że to nie kwestia wyboru czy przypadku, że biedniejsi są statystycznie bardziej otyli i schorowani. Groźniejszą stronę tego problemu pokazuje w swoim monumentalnym reportażu Głód argentyński dziennikarz i pisarz Martín Caparrós, poszukując odpowiedzi na pytanie, jak to możliwe, że w XXI wieku, gdy tak wielu opływa w luksus, z powodu głodu wciąż cierpi 795 milionów ludzi. Głód, nazywany „reportażem totalnym”, to przykład rzadko spotykanego dziś rozmachu i nieustępliwości w docieraniu do sedna sprawy. 

Niewygodna prawda, z jaką konfrontuje czytelnika Caparrós, uwiera tym bardziej, że podczas gdy co dziewiąty człowiek na świecie nie ma co jeść, marnuje się rocznie średnio 1,3 miliarda ton żywności. Tej naszej rozrzutności, niewiedzy i nieodpowiedzialności względem jedzenia przygląda się wnikliwie w reportażu Na marne Marta Sapała. Autorka pokazuje jednak, że większość żywności nie jest marnowana przez konsumentów, ale producentów i sprzedawców.  Dla uzupełnienia obecnego w nim obrazu warto obejrzeć wyprodukowany przez Netfliksa serial dokumentalny Rotten, pokazujący, że niemal każdy produkt ma ukryty koszty, który najczęściej płacą najubożsi.

Do tego dochodzą kwestie etyczne związane z tym, jak przemysł spożywczy traktuje czujące, żywe istoty. O horrorze hodowli przemysłowej, która przyczynia się nie tylko do cierpienia miliardów zwierząt (w samej Polsce jest to 860 milionów istnień rocznie), ale również marnowania i obniżania jakości żywności, piszą Philip Lymbery i Isabel Oakeshott w poruszającej książce Farmagedon. Rzeczywisty koszt taniego mięsa. Nieprzekonanym do weganizmu autorzy radzą, jak sprawdzić, czy kupowane mięso, mleko lub jajka nie zostały pozyskane w nikczemny sposób.

rysunki Ewelina Karpowiak

Jedzenie to jednak nie tylko potrzeba fizjologiczna wpisana w podstawę piramidy Maslowa, ale też budulec tożsamości i kultury. To o tym aspekcie „odżywania się” myślał Brillat-Savarin, pisząc wspomniane zdanie o „losach narodów”. Kuchnia jako nośnik znaczeń i kulturowej różnorodności miała od zawsze niebagatelny wpływ na kształtowanie się odrębności i rytualności w obrębie różnych grup etnicznych i religijnych. By dowiedzieć się, jak duży, warto sięgnąć po zbiór Jedzenie. Rytuały i magia, który pokazuje żywienie się ludzi z wielu perspektyw – zarówno etnologii, jak i socjologii, teologii czy historii. Polecam też książkę Jarosława Dumanowskiego i Magdaleny Kasprzyk-Chevriaux Kapłony i szczeżuje. Opowieść o zapomnianej kuchni polskiej, w której znaczenie rytuału i historii jedzenia ukazali na naszym rodzimym przykładzie. 

„Sztuka gotowania” to pojęcie, które można potraktować dosłownie. Najbardziej dosadnie zrobił to chyba Salvador Dalí w wydanej w 1973 roku książce kulinarnej Les Diners de Gala. Zgromadzone tu przepisy wraz z charakterystyczną dla malarza oprawą wizualną prezentują jedzenie w jego najbardziej dekadenckim, surrealistycznym wydaniu. Tym, którzy wolą jednak pozostać bliżej ziemi, ale również traktują jedzenie jako sztukę, źródło przyjemności, pole ekspresji i pretekst do spotkania, polecam zaś Bon Appétit Foodcast – podcast gromadzący wszystkich tych, którzy kochają jeść i mówić o jedzeniu. Zgadzam się bowiem z Julią Child, która powtarzała, że ludzie, którzy kochają jeść, to najlepsi ludzie. A z dzisiejszej perspektywy, jeśli do tego są jeszcze świadomymi konsumentami, to już nie mam co do nich najmniejszych wątpliwości.

 


Podcastu À propos, który jest rozwiniętą wersją felietonu z papierowego wydania, możesz słuchać w kanale „Pismo do słuchania”. Publikujemy tu wybrane nagrania tekstów z miesięcznika, poezję, podcasty z cyklu Premiera PismaJak naprawić przyszłość?, prowadzony przez Barbarę Sowę, Wiersz na poniedziałek autorstwa Magdaleny Kicińskiej oraz Śledztwo Pisma.

Znajdziesz nas również w swoich ulubionych aplikacjach podcastowych:

 Google Podcasts

 Spotify

 Apple Podcasts

 Lecton

 Audioteka

 Soundcloud

Newsletter

Pismo na bieżąco

Nie przegap najnowszego numeru Pisma i dodatkowych treści, jakie co miesiąc publikujemy online. Zapisz się na newsletter. Poinformujemy Cię o najnowszym numerze, podcastach i dodatkowych treściach w serwisie.

* pola obowiązkowe

SUBMIT

SPRAWDŹ SWOJĄ SKRZYNKĘ E-MAIL I POTWIERDŹ ZAPIS NA NEWSLETTER.

DZIĘKUJEMY! WKRÓTCE OTRZYMASZ NAJNOWSZE WYDANIE NASZEGO NEWSLETTERA.

Twoja rezygnacja z newslettera została zapisana.

WYŁĄCZNIE DLA OSÓB Z AKTYWNYM DOSTĘPEM ONLINE.

Zaloguj

ABY SIĘ ZAPISAĆ MUSISZ MIEĆ WYKUPIONY DOSTĘP ONLINE.

Sprawdź ofertę

DZIĘKUJEMY! WKRÓTCE OSOBA OTRZYMA DOSTĘP DO MATERIAŁU PISMA.

Newsletter

Pismo na bieżąco

Nie przegap najnowszego numeru Pisma i dodatkowych treści, jakie co miesiąc publikujemy online. Zapisz się na newsletter. Poinformujemy Cię o najnowszym numerze, podcastach i dodatkowych treściach w serwisie.

* pola obowiązkowe

SUBMIT

SPRAWDŹ SWOJĄ SKRZYNKĘ E-MAIL I POTWIERDŹ ZAPIS NA NEWSLETTER.

DZIĘKUJEMY! WKRÓTCE OTRZYMASZ NAJNOWSZE WYDANIE NASZEGO NEWSLETTERA.

Twoja rezygnacja z newslettera została zapisana.

WYŁĄCZNIE DLA OSÓB Z AKTYWNYM DOSTĘPEM ONLINE.

Zaloguj

ABY SIĘ ZAPISAĆ MUSISZ MIEĆ WYKUPIONY DOSTĘP ONLINE.

Sprawdź ofertę

DZIĘKUJEMY! WKRÓTCE OSOBA OTRZYMA DOSTĘP DO MATERIAŁU PISMA.

-

-

-

  • -
ZAPISZ
USTAW PRĘDKOŚĆ ODTWARZANIA
0,75X
1,00X
1,25X
1,50X
00:00
50:00