Twój dostęp nie jest aktywny. Skorzystaj z oferty i zapewnij sobie dostęp do wszystkich treści.


Czytaj i słuchaj bez ograniczeń. Zaloguj się lub skorzystaj z naszej oferty

Reportaż

Bramy pałacu. Etiopia pod rządami premiera noblisty

Czy premier Etiopii przebudowuje swój kraj, czy rozdziera go na strzępy?
rysunek DOMINIK NAWROCKI
POSŁUCHAJ

Siedząc za kierownicą opancerzonej toyoty land cruiser, śledzonej przez samochód pełen ochroniarzy, premier Abiy Ahmed Ali obwoził mnie po Addis Abebie, stolicy Etiopii. Z dumą typową dla polityka wskazywał niektóre ze swoich najnowszych projektów: rozległy park i bibliotekę narodową, targ rękodzieła, nadal wznoszone planetarium. W całym mieście znajdują się rządowe budynki, które postawił lub zmodernizował: kwatera główna policji federalnej, Ministerstwo Kopalń, centrum sztucznej inteligencji, Ministerstwo Obrony. Na wzgórzach Entoto nad Addis Abebą założył kompleks rekreacyjny, wizytówkę swojej Inicjatywy Zielonego Dziedzictwa, projektu, który ma uczynić z Etiopii pioniera zrównoważonego rolnictwa i energii odnawialnej. Premier chwali się posadzeniem 18 miliardów drzew. – Jeśli w ciągu pięciu lat świat nie dostrzeże, czego dokonaliśmy – powiedział, skręcając – nie jestem twoim bratem.

Wszystko to, jak wyjaśnił, stanowi część jego wizji przekształcenia kraju w nowoczesne państwo. Etiopia zajmuje w Afryce drugie miejsce pod względem liczby mieszkańców, to również największa gospodarka Afryki Wschodniej. Kraj jest podzielony etnicznie: mieszka tam ponad osiemdziesiąt różnych grup, przy czym wiele z nich dzielą dawna wrogość i nakładające się na siebie roszczenia terytorialne. Abiy Ahmed doszedł do władzy w 2018 roku, obiecując, że zniweluje istniejące w kraju podziały. Były żołnierz i oficer wywiadu pochodzi z rodziny, w której połączyły się dwie najważniejsze etiopskie wspólnoty religijne: jego matka należy do Kościoła prawosławnego, stanowiącego w Etiopii większość, ojciec pochodził ze znaczącej muzułmańskiej mniejszości. Premier kieruje się zasadą medemer, co w języku amharskim znaczy „synergia” lub „zjednoczenie”.

Abiy Ahmed Ali, w momencie pisania tego tekstu [w 2022 roku – przyp. red.] czterdziestosześcioletni, mógłby zostać wzięty za odnoszącego sukcesy agenta nieruchomości: średniego wzrostu, z przystrzyżoną bródką, nosi koszule khaki i przeciwsłoneczne okulary w złotych oprawkach od Cartiera. Promienieje aurą pewności siebie, typową dla mówców motywacyjnych. Krótko po objęciu urzędu opublikował bestsellerową książkę o transformacyjnej mocy medemer, sprzedawaną na przydrożnych straganach wraz z książkami Tony’ego Robbinsa [amerykańskiego coacha – przyp. red.] i Jordana Petersona. Bierze ciężar konwersacji na siebie, ale cały czas oczekuje reakcji. Nie wystarczy potakująco kiwać głową, chce wiedzieć, co myślisz, choćby po to, żeby się z tobą nie zgodzić.

W swojej książce pisze, że istoty ludzkie mają „prostą egzystencjalną potrzebę” życia w wolności od masakr i wojen. Sam krótko po wyborach zrobił coś zaskakującego. Od dwudziestu lat Etiopia i sąsiadująca z nią Erytrea trwały we wrogim impasie – był to utrzymujący się efekt wojny, która pochłonęła setki tysięcy ofiar. Abiy Ahmed doprowadził do ugody, która zakończyła impas, a jemu zapewniła Pokojową Nagrodę Nobla w uznaniu dla wysiłków na rzecz „promowania pojednania, solidarności i sprawiedliwości społecznej”. Podczas ceremonii wręczenia nagrody w Oslo przywoływał zarówno Biblię, jak i Koran: „Zanim będziemy mogli zebrać owoce pokoju, musimy posiać ziarna miłości, przebaczenia i pojednania w sercach i umysłach naszych obywateli”.

Duch pojednania nie zapanował jednak w Etiopii Abiya Ahmeda. W listopadzie 2020 roku, zaledwie jedenaście miesięcy po odebraniu przez premiera Nagrody Nobla, wybuchły zamieszki w Tigraju, buntowniczym regionie na północy. Armia rządowa została wplątana w konflikt przynoszący makabryczne mordy na tle etnicznym, zbiorowe gwałty i masowe egzekucje. Setki tysięcy Tigrajczyków znalazły się wkrótce na skraju klęski głodowej, wielu innych przekroczyło granicę z Sudanem, żeby szukać schronienia w naprędce zakładanych obozach.

Przeczytaj też: Gonder. Żydowski niechciany dom w Etiopii

Przemoc wywołała międzynarodowy spór o Abiya Ahmeda. Jego zwolennicy utrzymują, że jest modernizatorem, którego jedynym błędem było to, że zbyt szybko próbował obalić przeżarty korupcją stary porządek w Etiopii. Krytycy oskarżają go, że …

Aby przeczytać ten artykuł do końca, zaloguj się lub skorzystaj z oferty.

Dostęp do tego materiału mógłby kosztować 8,99 zł. My jednak w tej cenie dajemy Ci miesięczną subskrypcję wszystkich naszych treści. Czytaj i słuchaj do woli. Zostaniesz z nami na dłużej?

Artykuł ukazał się we wrześniu 2022 roku w magazynie „The New Yorker” pod tytułem The Palace Gates. Copyright © 2022, Jon Lee Anderson.

Fundację Pismo, wydawcę magazynu „Pismo”, wspiera Orange.

Reportaż ukazał się w marcowym numerze „Pisma” (03/2024) pod tytułem Bramy pałacu.

Newsletter

Pismo na bieżąco

Nie przegap najnowszego numeru Pisma i dodatkowych treści, jakie co miesiąc publikujemy online. Zapisz się na newsletter. Poinformujemy Cię o najnowszym numerze, podcastach i dodatkowych treściach w serwisie.

* pola obowiązkowe

SUBMIT

SPRAWDŹ SWOJĄ SKRZYNKĘ E-MAIL I POTWIERDŹ ZAPIS NA NEWSLETTER.

DZIĘKUJEMY! WKRÓTCE OTRZYMASZ NAJNOWSZE WYDANIE NASZEGO NEWSLETTERA.

Twoja rezygnacja z newslettera została zapisana.

WYŁĄCZNIE DLA OSÓB Z AKTYWNYM DOSTĘPEM ONLINE.

Zaloguj

ABY SIĘ ZAPISAĆ MUSISZ MIEĆ WYKUPIONY DOSTĘP ONLINE.

Sprawdź ofertę

DZIĘKUJEMY! WKRÓTCE OSOBA OTRZYMA DOSTĘP DO MATERIAŁU PISMA.

Newsletter

Pismo na bieżąco

Nie przegap najnowszego numeru Pisma i dodatkowych treści, jakie co miesiąc publikujemy online. Zapisz się na newsletter. Poinformujemy Cię o najnowszym numerze, podcastach i dodatkowych treściach w serwisie.

* pola obowiązkowe

SUBMIT

SPRAWDŹ SWOJĄ SKRZYNKĘ E-MAIL I POTWIERDŹ ZAPIS NA NEWSLETTER.

DZIĘKUJEMY! WKRÓTCE OTRZYMASZ NAJNOWSZE WYDANIE NASZEGO NEWSLETTERA.

Twoja rezygnacja z newslettera została zapisana.

WYŁĄCZNIE DLA OSÓB Z AKTYWNYM DOSTĘPEM ONLINE.

Zaloguj

ABY SIĘ ZAPISAĆ MUSISZ MIEĆ WYKUPIONY DOSTĘP ONLINE.

Sprawdź ofertę

DZIĘKUJEMY! WKRÓTCE OSOBA OTRZYMA DOSTĘP DO MATERIAŁU PISMA.

-

-

-

  • -
ZAPISZ
USTAW PRĘDKOŚĆ ODTWARZANIA
0,75X
1,00X
1,25X
1,50X
00:00
50:00