Reportaż
Tychy. Reportaż z polepionego miasta
Kładka nad wykopem kolejowym łącząca północną i południową część miasta. Zdjęcie z drona ANDRZEJ PAWŁOWICZ.
Tychy doczekały się wielu określeń: „miasto satelita”, „miasto sypialnia”, „miasto hotel”, „miasto socjalistyczne” – każdego się wstydziły. Dziś mają szansę stać się miastem zielonym, co od początku próbowali zrealizować ich twórcy.
Wersja audio
Październik 2021 roku. Tniemy wzgórze na przełaj, przez wysoką trawę. Kierujemy się na południe, dokładnie wzdłuż zielonej osi. Po obu stronach biegną ścieżki. Ta z lewej jest najszersza, w niektórych miejscach ma nawet pięć metrów. W ciągu kilku dekad tyszanie wydeptali tutaj pokaźną aleję, która niemal idealnie pokrywa się z planowaną niegdyś osią. Łączy osiedle O z przejściem podziemnym i dalej z kładką nad wykopem kolejowym. Spina północ z południem miasta. To królowa tutejszych przedeptów.
Dookoła zeschnięta trawa, kępki krzaków, to tu, to tam rośnie po kilka samosiejek. Na południu sylweta kościoła. Za naszymi plecami głęboki wykop, w którym biegną szyny. To tutaj przecinają się osie – zielona i kolejowa. Dwa kręgosłupy jednego organizmu. Na ich styku miało powstać centrum Tychów.
Schodzimy skarpą porośniętą wysoką trawą i trafiamy na kolumnę młodych drzew, na które bardzo denerwuje się mój przewodnik – tyski architekt Robert Skitek.
– Są źle zasadzone. Powinny tworzyć szpaler wzdłuż osi i odwzorowywać w tutejszej przestrzeni założenia kompozycyjne generalnego planu miasta. Tymczasem zarządcy osiedla wsadzili klony w poprzek bulwaru – tłumaczy.
Wbrew planowi jest też parking, a właściwie klepisko, które rozpościera się na południe przed nami i zajmuje teren przewidziany pod oś. Dalej, między blokami, ciągnie się alejka długa na dwieście metrów (niewielki odcinek zrealizowanego bulwaru) i znowu przeszkoda – czteropasmowa ulica Piłsudskiego.
Po drugiej stronie jezdni kolejny parking i wracamy na oś. Przed nami założony w 2012 roku park, za nim widok na dzwonnicę kościelną. Budynek parafii Błogosławionej Karoliny, wzniesiony w latach 90. ubiegłego wieku, stanął dokładnie na przebiegu osi. Dalej, za płotem, boisko należące do parafii, a za nim ruchliwa ulica Sikorskiego. Na południe za jezdnią zielona oś gubi się między blokami, trafia na ogrodzony plac zabaw, by w końcu wąskim przedeptem dotrzeć pod las.
Miasto wzorcowo zielone
Rok 1959. Zimno jak diabli. Ewa Dziekońska siedzi w futrze, kiedy rysuje plany. Ze świeżych murów wyłażą wilgoć i pleśń. Dom powinien jeszcze swoje odstać, okrzepnąć, ale nie ma na to czasu. Trzeba się szybko wprowadzać i zaczynać robotę. Miasto potrzebuje rąk do pracy. Rąk, które będą kreślić plany ulic, placów, bloków, szkół, przedszkoli i sklepów.
Projektanci budynku Panoramy Racławickiej – Ewa i Marek Dziekońscy – podejmują decyzję o przeprowadzce do Tychów. Żal opuszczać Wrocław, ale budowa muzeum została wstrzymana, a na przydział mieszkania trzeba czekać jeszcze rok. A zresztą! Co tam własne …
Aby przeczytać ten artykuł do końca, zaloguj się lub skorzystaj z oferty.
W „Piśmie” bierzemy odpowiedzialność za słowo.
Każdy tekst przed publikacją przechodzi wielostopniowy proces redakcji i fact-checkingu. To wymaga czasu i pracy całego zespołu. Dołącz do społeczności „Pisma”. Zamów dostęp online. Istniejemy dzięki osobom takim jak Ty.
Masz konto?
Zaloguj się
Reportaż ukazał się w grudniowym numerze „Pisma” (12/2022) pod tytułem Szew.
Fundację Pismo, wydawcę magazynu „Pismo”, wspiera Orange.