Twój dostęp nie jest aktywny. Skorzystaj z oferty i zapewnij sobie dostęp do wszystkich treści.


Przeczytaj i słuchaj bez ograniczeń. Zaloguj się lub skorzystaj z naszej oferty

Spiskowa Teoria Wszystkiego

Kogo uwodzą teorie spiskowe i skąd bierze się ich siła?

Skąd się biorą? Czemu w nie wierzymy? Kto i po co je szerzy? Mirosław Wlekły rusza tropem teorii spiskowych. Przeczytaj o kulisach powstawania najnowszego audioserialu Pisma.
Mirosław Wlekły, autor audioserialu Spiskowa teoria wszystkiego. Fot. Adam Wlazły

Propozycja zrealizowania serialu podcastowego w zupełnie nowej – różniącej się od dobrze znanego mi Śledztwa Pisma – formule nałożyła się na śmiertelną chorobę bardzo bliskiej mi osoby. To taki moment, gdy łatwo natknąć się na dezinformację, fake newsy i szarlatanerię. Okoliczności sprawiają również, że nietrudno im ulec.

Tak było i teraz.

Nazwisko znachora, znanego z krytykowania lekarzy i medycyny, pojawiło się w kontekście ostatniej deski ratunku, a może wręcz gwarantowanego ozdrowienia.

Zainteresowałem się nim i jemu podobnymi. Podążając ich śladem, trafiłem na konferencję pod znamiennym tytułem „Czego ci lekarz nie powie” i od tego momentu już całkowicie zanurzyłem się w makrokosmosie pełnym niedopowiedzeń, przeinaczeń, nadinterpretacji i zmyśleń, w którym manipuluje się danymi, przedstawiając wycinki wyników badań i wyrwane z kontekstu informacje. Był to świat trudnych pytań i łatwych odpowiedzi, oszukańczych obietnic zdrowego i długiego życia.

Szybko też się przekonałem, że świat ten nie żyje wyłącznie pseudomedycyną. Są w nim również – przy okazji – „objaśniane” inne kwestie. W ten sposób jedne teorie spiskowe karmią się innymi, wzajemnie się przenikają i napędzają, generując nowe, coraz bardziej nieprawdopodobne historie, przez które jeszcze trudniej ich wyznawcom wrócić do realnego świata. O jakie historie chodzi?

To na przykład zasłyszana na wspomnianej konferencji opowieść o nanobotach wszczepianych pod skórę (podczas wykonywania tatuaży), które umożliwiają złym mocom przejęcie kontroli nad obywatelami świata. Albo o rozpylanych przez samoloty chemikaliach będących częścią większego planu zagłady naszej planety.

Teorie te najczęściej szukają swych ofiar – lub, jak kto woli, wyznawców – wśród osób w kryzysie. Mierzących się z nieuleczalną chorobą, depresją lub ze śmiercią kogoś bliskiego. Albo ogarniętych zwątpieniem – w sens życia czy choćby w swój kraj (jego struktury i mechanizmy, polityków) bądź nawet najbliższe otoczenie. Jak stwierdził amerykański badacz, zapraszani są wszyscy, którzy nie ufają mediom i wolą szukać informacji na własną rękę.

Przeczytaj też: Pułapki psychowashingu

Tak naprawdę teoria spiskowa może dopaść nas wszystkich: w każdej formie i w każdym momencie. I wcale nie musi być opowieścią o płaskiej Ziemi czy atakujących nas z kosmosu Marsjanach. Miewa postać niewielkiej plotki, niewinnej metody leczenia czy troskliwej przestrogi przed galopującym rozwojem technologicznym. Nie oszczędza nikogo: od lewa do prawa, od starszych do młodszych; nie zważa na płeć, wykształcenie czy miejsce zamieszkania.

Kto z nas choć raz nie spierał się z rodzicem, babcią, dziadkiem, siostrą czy bratem, dziećmi lub przyjaciółmi, ponieważ dali się zwieść manipulacji? Kto sam choć raz nie uległ dezinformacji? Kto nie skorzystał z fałszywej metody leczenia? Kto nie wystraszył się naciąganej przestrogi? Kto nie przekonał się do pseudonaukowego argumentu?

Przede wszystkim jednak dezinformacja karmi się nieufnością.

Wystarczy w to wdepnąć.

Bo jak się przekonałem, jedna nieufność napędza kolejną. To między innymi dlatego tyle teorii spiskowych łączy się ze sobą, wzajemnie pobudza. A cechą wspólną ich wyznawców jest brak zaufania – raz mający podstawy, kiedy indziej dość nieuzasadniony, a z czasem coraz bardziej absurdalny.

Podczas roku pracy nad tym serialem na dobre wkroczyłem do takiego uniwersum: teorie spiskowe głoszone na temat medycyny doprowadziły mnie do dezinformacji w sprawie nauki o klimacie, stamtąd nieoczekiwanie pokierowały do świata osób walczących z nowoczesną technologią, aż w końcu zawiodły do najniebezpieczniejszych sfer rosyjskiej dezinformacji.

A na końcu tego maratonu – przeplatających się opowieści o różnych spiskach – dotarłem do mety, którą okazała się spiskowa teoria wszystkiego. Zupełnie nieoczekiwanie znalazłem ją na jednej z bardziej prestiżowych uczelni naszego kraju.


Spiskowa teoria wszystkiego to część platformy Pismo do słuchania, na której znajdziesz audioseriale, podcasty oraz treści z miesięcznika czytane przez lektorów i lektorki. Subskrybuj i słuchaj nowej reporterskiej historii już od 7 sierpnia.

Serial powstał we współpracy ze Stowarzyszeniem Demagog.

Newsletter

Pismo na bieżąco

Nie przegap najnowszego numeru Pisma i dodatkowych treści, jakie co miesiąc publikujemy online. Zapisz się na newsletter. Poinformujemy Cię o najnowszym numerze, podcastach i dodatkowych treściach w serwisie.

* pola obowiązkowe

SUBMIT

SPRAWDŹ SWOJĄ SKRZYNKĘ E-MAIL I POTWIERDŹ ZAPIS NA NEWSLETTER.

DZIĘKUJEMY! WKRÓTCE OTRZYMASZ NAJNOWSZE WYDANIE NASZEGO NEWSLETTERA.

Twoja rezygnacja z newslettera została zapisana.

WYŁĄCZNIE DLA OSÓB Z AKTYWNYM DOSTĘPEM ONLINE.

Zaloguj

ABY SIĘ ZAPISAĆ MUSISZ MIEĆ WYKUPIONY DOSTĘP ONLINE.

Sprawdź ofertę

DZIĘKUJEMY! WKRÓTCE OSOBA OTRZYMA DOSTĘP DO MATERIAŁU PISMA.

Newsletter

Pismo na bieżąco

Nie przegap najnowszego numeru Pisma i dodatkowych treści, jakie co miesiąc publikujemy online. Zapisz się na newsletter. Poinformujemy Cię o najnowszym numerze, podcastach i dodatkowych treściach w serwisie.

* pola obowiązkowe

SUBMIT

SPRAWDŹ SWOJĄ SKRZYNKĘ E-MAIL I POTWIERDŹ ZAPIS NA NEWSLETTER.

DZIĘKUJEMY! WKRÓTCE OTRZYMASZ NAJNOWSZE WYDANIE NASZEGO NEWSLETTERA.

Twoja rezygnacja z newslettera została zapisana.

WYŁĄCZNIE DLA OSÓB Z AKTYWNYM DOSTĘPEM ONLINE.

Zaloguj

ABY SIĘ ZAPISAĆ MUSISZ MIEĆ WYKUPIONY DOSTĘP ONLINE.

Sprawdź ofertę

DZIĘKUJEMY! WKRÓTCE OSOBA OTRZYMA DOSTĘP DO MATERIAŁU PISMA.

-

-

-

  • -
ZAPISZ
USTAW PRĘDKOŚĆ ODTWARZANIA
0,75X
1,00X
1,25X
1,50X
00:00
50:00