Lekcja, którą w błyskawicznym tempie odbieramy w ostatnich tygodniach, sprowadza się do kilku prostych punktów: zwolnij, zachowaj przestrzenny dystans, ale bądź blisko emocjonalnie z przyjaciółmi i rodziną, kochaj i przytulaj osoby, z którymi mieszkasz. W obliczu zagrożenia ważny staje się dostęp do czystego powietrza, wody i pożywienia oraz dotyku drugiej istoty. Wielu z nas doświadcza zamknięcia w domu, skąd z nadzieją śledzimy ogólnoświatowe statystyki, wypatrując oznak słabnięcia epidemii. A jednocześnie, rozpuszczeni zdobyczami globalizacji (banany z Ekwadoru, kawa z Etopii, kosmetyki z Korei), nie wyobrażamy sobie, by coś w tym naszym życiu miało się zmienić. Świat, w którym dziesiątki tysięcy czy miliony osób umierają z powodu jakiejś infekcji, wydaje się krańcowo nieprawdopodobny.

Bardzo często katastrofom naturalnym w przeszłości towarzyszył nie tylko głód, ale i zaraza. Zazwyczaj były one ze sobą powiązane, czego dowodem może być epidemia dżumy, zwana przez historyków dżumą Justyniana, ponieważ pojawiła się w trakcie panowania tego bizantyjskiego cesarza (527–565). Według niektórych teorii, gwałtowne ochłodzenie, które miało miejsce w roku 536 i – jak dowodzą badania pierścieni przyrostu w drzewach z tamtego okresu – mogło potrwać nawet do roku 550, pomogło zarazie. Głód i przejmujące zimno na tyle osłabiły mieszkańców wschodniego Cesarstwa Rzymskiego, że epidemia, …