Późną jesienią 1988 roku podenerwowany Ryszard Kapuściński przechadzał się po Oksfordzie. Przyjechał do Anglii na zaproszenie ówczesnej premier Margaret Thatcher, która chciała się dowiedzieć, czy jej krajowi grozi potencjalna rewolucja. W Wielkiej Brytanii panowała napięta atmosfera wskutek niedawnej prywatyzacji państwowych przedsiębiorstw, ograniczenia wpływu związków zawodowych i wprowadzenia kontrowersyjnego podatku pogłównego. Kapuściński miał powiedzieć Thatcher, czy powinna się martwić, czy nie. Jako reporter zajmujący się polityką uchodził za wyrocznię w sprawach dotyczących rewolucji. Gdy przybył do Zanzibaru, ledwo zdążył rozpakować walizki, a wybuchło powstanie. Do Hondurasu dotarł w dniu, w którym inni korespondenci zagraniczni uciekali, bo na Tegucigalpę spadały bomby. Również w Tanganice natychmiast po jego przyjeździe zaczął się zamach stanu.

W Anglii Kapuściński szybko zdał sobie sprawę, że znajduje się w niewłaściwym kraju. „Nic tu się nie wydarzy”, powiedział rozczarowany podczas jednej z naszych przechadzek po „łąkach do myślenia” niedaleko Wolfson College. W długiej rozmowie na temat przyszłości Europy i świata przewidywał, że w XXI wieku trzy potężne prądy kulturowe – fundamentalizm religijny, nacjonalizm i rasizm – będą siłą napędową reakcji na rozmaite kryzysy polityczne i gospodarcze. Wszystkie trzy będą irracjonalne i podzielą ludzi na „wiernych” i „niewiernych”. Bez względu na to, czy przybiorą charakter totalitarny, czy też plemienny, narzucą ideały konformizmu i grupowego myślenia do tego stopnia, że interesy jednostki niemal zupełnie stracą znaczenie.  

Dostęp online

Czytaj i słuchaj bez ograniczeń.

Kup

Z drugiej strony w rozmowie ze mną Kapuściński przepowiadał też nieustanną rewolucję, której kolejne spazmy …