Michał Łuczewski: U nas zawsze musi być sojusz ołtarza z tronem

Jesteśmy na Wschodzie czy na Zachodzie?

My, Polacy? Jesteśmy peryferium stykowym, miejscem, gdzie spotykają się oraz ścierają ze sobą Zachód i Wschód, USA i Chiny, Berlin i Moskwa. Czasami mówi się o nas po prostu „peryferia”, ale to nie odzwierciedla tego niepokoju i napięcia. Jesteśmy w bardzo niebezpiecznej i gorącej przestrzeni, która cały czas próbuje się określać. To przedmurze, nawet nie wiemy już czego; skrwawiona ziemia, miejsce ofiarnicze.

Ale z kogo ta ofiara?

Z nas.

Dla jakich bogów?

Ciągle chodzi mi dzisiaj po głowie Kazimierz Piotr Staszewski, wybitny polski badacz społeczny, który na studiach w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego przy ulicy Karowej spędził więcej lat niż ja. I on śpiewał tak: „Coście, skurwysyny, uczynili z tą krainą”. To był opis apokalipsy, w której wszyscy jesteśmy ofiarami. Kazik zresztą wprost nawiązuje do symboliki Świętego Jana; w piosence Jeszcze Polska , z której pochodzi ten wers, pojawiają się pradawne smoki, zatrute jeziora i prostytucja. A siłą niszczącą ten nasz wyobrażony, mityczny, słowiański kraj-raj są nasze peryferyjne elity. Chcą być bogami, ale oferują tylko przemoc, a my wszyscy jesteśmy ofiarami ich pragnienia władzy.

Ale takie „skurwysyny”, jak nasze elity, są wszędzie. Apokalipsa obejmuje dziś pół świata. Jak to, co mówi Kazik, ma się do naszej specyficznej sytuacji granicznej?

To lepiej niż Kazik, który był takim zrezygnowanym prorokiem, nie pokazującym nam drogi wyjścia, wyraziła Kasia Nosowska, zresztą jego własnymi słowami. Znasz Arahję Kultu o przeciętym murem Berlinie? W 2017 roku Nosowska zaśpiewała to na Woodstocku. Najpierw powiedziała niemal dziecięcym głosem, że ta piosenka jest po to, żeby słuchacze mieli cudowny, refleksyjny wieczór. A potem zaczyna śpiewać: „Mój dom murem podzielony” i nastrój się diametralnie zmienia. Wszyscy zaczynają rozumieć, że ona nie śpiewa o Berlinie, ale o nas, o Polsce. Ludzie się przyłączają, a piosenkarka zaczyna …