Twój dostęp nie jest aktywny. Skorzystaj z oferty i zapewnij sobie dostęp do wszystkich treści.


Czytaj i słuchaj bez ograniczeń. Zaloguj się lub skorzystaj z naszej oferty

Wokół książek

Ja, podmiotka

W co może zmienić swoje życie pisarka, jeśli nie w zamknięty w muszli głos Arielki? Inaczej powiedzą jej, że krzyczy i dramatyzuje albo, co gorsza, że się obnaża. Magdalena Nowicka-Franczak czyta literaturę o kobiecym doświadczeniu.
rysunek AGATA MAŁECKA
POSŁUCHAJ

Półki kameralnych księgarń uginają się od prozy kobiet, które opowiadają o życiu na planecie Patriarchat, czerpiąc pełnymi garściami z własnego tubylczego doświadczenia. Niewątpliwie perspektywy literackie różnicują się płciowo. Jeszcze długo nie będzie widać tej zmiany na listach szkolnych lektur, ale w rankingach książek polecanych przez śmietankę krytyki literackiej ten pluralizm da się już zauważyć. Można się cieszyć. Jest jednak jedno „ale”.

Dostęp online
Czytaj i słuchaj bez ograniczeń. Kup

Autorkom coraz trudniej wyjść poza kliszę słusznego oburzenia. Twórczość emancypacyjna wypromowała, a potem zbanalizowała powieść autobiograficzną, parapamiętnikarską i różne formy „życiopisania”. Patrzę na stolik z nowościami w mojej ulubionej księgarni. Na okładkach Maria Peszek „naku*wia zen”, a Jennette McCurdy „cieszy się, że jej mama umarła”.

Branie siebie samej na literacki warsztat stało się atrakcyjną formą terapii grupowej. Każdy sukces i porażkę, podporządkowanie i ucieczkę, lęk i harmonię można rozpisać na rozdziały. Czytelniczki na pewno będą poruszone. Jak nie na dziesiątej stronie, to na trzechsetnej. Liczy się szczerość, a wypracowany styl literacki jest bonusem dodawanym do wybranych tytułów.

Branie siebie samej na literacki warsztat stało się atrakcyjną formą terapii grupowej. Każdy sukces i porażkę, podporządkowanie i ucieczkę, lęk i harmonię można rozpisać na rozdziały.

Na szczęście dobra proza autobiograficzna nie jest jeszcze gatunkiem na wymarciu, a polskie czytelniczki mogą dziś czytać niemal to samo co koleżanki z bardziej wyzwolonych społeczeństw albo nadrabiać zaległości, sięgając po pokryte patyną monumenty myśli feministycznej. Wielu z nich nie można było przeczytać po polsku, zanim do władzy nie doszła antykobieca prawica. W obyczajowy konserwatyzm małe i średnie wydawnictwa skierowały szarżę autorek, ustawiając w jednej linii reprezentantki kilku pokoleń – mimo że mówią innymi głosami i nie zawsze w tej samej sprawie. Między Bernardine Evaristo, Rebeccą Solnit, Roxane Gay czy Melissą Febos a przypominanymi dzisiaj Annie Ernaux, Vivian Gornick albo Joan Didion jest głębokie kulturowe cięcie.

Wymienione autorki dzieli epoka w komunikacji, rozkwit i kompromitacja mediów społecznościowych, globalny przemarsz ruchu #MeToo, konfrontacyjny styl wymierzonej w seksizm i szowinizm cancel culture – kultury unieważniania – i moralny upadek kapitalizmu, który kiedyś dawał narzędzia potrzebne do awansu społecznego.

Starsze pokolenie nie ma kontynuatorek w klasycznym rozumieniu tego słowa. Nie są patronkami żadnej szkoły, która rozwijałaby ich rozpoznawalny styl i pielęgnowała charakterystyczne dla nich napięcie między zabieraniem głosu a …

Chcesz przeczytać do końca? Wykup dostęp online

Zapewnij sobie dostęp do ulubionych tekstów, nagrań audio, a także miesięcznika w wersji na czytniki.

Wykup dostęp online

Eseje w „Piśmie” powstają dzięki wsparciu Fundacji Jana Michalskiego.

Newsletter

Pismo na bieżąco

Nie przegap najnowszego numeru Pisma i dodatkowych treści, jakie co miesiąc publikujemy online. Zapisz się na newsletter. Poinformujemy Cię o najnowszym numerze, podcastach i dodatkowych treściach w serwisie.

* pola obowiązkowe

SUBMIT

SPRAWDŹ SWOJĄ SKRZYNKĘ E-MAIL I POTWIERDŹ ZAPIS NA NEWSLETTER.

DZIĘKUJEMY! WKRÓTCE OTRZYMASZ NAJNOWSZE WYDANIE NASZEGO NEWSLETTERA.

Twoja rezygnacja z newslettera została zapisana.

WYŁĄCZNIE DLA OSÓB Z AKTYWNYM DOSTĘPEM ONLINE.

Zaloguj

ABY SIĘ ZAPISAĆ MUSISZ MIEĆ WYKUPIONY DOSTĘP ONLINE.

Sprawdź ofertę

Newsletter

Pismo na bieżąco

Nie przegap najnowszego numeru Pisma i dodatkowych treści, jakie co miesiąc publikujemy online. Zapisz się na newsletter. Poinformujemy Cię o najnowszym numerze, podcastach i dodatkowych treściach w serwisie.

* pola obowiązkowe

SUBMIT

SPRAWDŹ SWOJĄ SKRZYNKĘ E-MAIL I POTWIERDŹ ZAPIS NA NEWSLETTER.

DZIĘKUJEMY! WKRÓTCE OTRZYMASZ NAJNOWSZE WYDANIE NASZEGO NEWSLETTERA.

Twoja rezygnacja z newslettera została zapisana.

WYŁĄCZNIE DLA OSÓB Z AKTYWNYM DOSTĘPEM ONLINE.

Zaloguj

ABY SIĘ ZAPISAĆ MUSISZ MIEĆ WYKUPIONY DOSTĘP ONLINE.

Sprawdź ofertę

-

-

-

  • -
ZAPISZ
USTAW PRĘDKOŚĆ ODTWARZANIA
0,75X
1,00X
1,25X
1,50X
00:00
50:00