À propos wody

Przedstawiciele środowisk związanych z biznesem, nauką i ekologią podzielili się na dwie grupy: tych, którzy nazywają wodę ropą lub złotem XXI wieku, oraz tych, którzy uważają wodę za zasób o wiele cenniejszy niż ropa i złoto razem wzięte. Nikt jednak nie wątpi w to, że deficyt słodkiej wody, spowodowany postępującymi zmianami klimatu, zakusami politycznymi licznych państw oraz agresywnym rozwojem przemysłu, jest jednym z największych zagrożeń i najbardziej palących wyzwań, jakie stoją przed ludzkością. Jeśli widzieliście film Big short Adama McKaya o kryzysie gospodarczym z 2008 roku, może pamiętacie jego pointę – Michael Burry, który przewidział przed laty zapaść rynku bankowego, inwestuje od tamtej pory wyłącznie w jeden towar: zapewne domyślacie się, jaki.

Nietrudno zrozumieć tę logikę, jeśli prześledzimy nie tylko dane i prognozy dotyczące postępującego pustynnienia oraz katastrofalnego wpływu niezrównoważonej industrializacji na dostęp do nieskażonej, słodkiej wody, ale przede wszystkim losy społeczeństw i obszarów, których deficyt wodny zdążył już dotknąć, czy to z przyczyn klimatycznych, czy geopolitycznych, prowadząc do tysięcy przesiedleń i konfliktów zbrojnych. Aby zrozumieć okoliczności tych tragedii, polecam książki Piotra Kowalczaka, hydrologa i profesora Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Konflikty o wodę oraz Wodne dylematy urbanizacji. Z pierwszej z nich, mimo że wydanej trzynaście lat temu, dowiecie się wiele o uniwersalnych mechanizmach wykorzystywania zasobów wodnych w polityce oraz przyczynach i konsekwencjach jednoczesnego wzrostu zużycia i pomniejszenia zasobów słodkiej wody. W drugiej zaś znajdziecie dużo na temat niebezpieczeństw płynących z gwałtownej urbanizacji oraz coraz częściej występujących ekstremalnych zjawisk pogodowych.

Jeśli jednak szukacie czegoś lżejszego, polecam Książkę o wodzie autorstwa fizyczki Aleksandry Kardaś, z którą rozmowę proponujemy w tym numerze, oraz Koniec lodu. Jak odnaleźć sens w byciu świadkiem katastrofy klimatycznej dziennikarza i reportera wojennego Dahra Jamaila. Obie lektury uświadamiają znaczenie wody dla ziemskiego ekosystemu oraz skalę zagrożenia wywołanego zmianami klimatu, choć na różne sposoby. O ile pierwsza stanowi bardziej przegląd ciekawostek na temat zjawisk związanych z wodą i ich powiązań z klimatem, o tyle druga jest bliższa osobistemu, katastroficznemu „reportażo-esejowi”, który wyraża z taką samą mocą obawy o konsekwencje znikania lodu z powierzchni Ziemi i miłość do świata, który odchodzi na naszych oczach.

Preferującym krótki, a przy tym treściwy przegląd wiedzy w wersji dokumentalno-popularnonaukowej polecam serię UNFOLD poświęconą wodzie na youtube’owym kanale Kasi Gandor. Pierwszy odcinek pod tytułem Czy zabraknie nam wody? dotyka szeroko zakrojonej tematyki zasobów wodnych świata, napięć wywołanych ich brakiem oraz nowych technologii, w których wielu naukowców upatruje nadziei. Drugi, zatytułowany Susza, kranówka i betonoza, czyli wszystko o wodzie w Polsce, koncentruje się z kolei na naszym rodzimym kontekście, czyli polskim bilansie wodnym, lokalnej gospodarce wodnej oraz prognozowanym wpływie zmian klimatu na zasoby wodne w regionie.

Tym, którzy szukają pociechy, polecam miniserial Netflixa W głowie Billa Gatesa, w którym jednym z głównych nurtów opowieści jest walka Billa i Melindy Gatesów o rozwiązanie problemu zanieczyszczenia wody w najuboższych regionach świata. Dokument ten krzepi, choć tego, czy uratuje nas dalszy rozwój biznesu i technologii, czy też jedynie radykalne ograniczenie ludzkiej ingerencji w ekosystem, nikt nie może być całkowicie pewny…

Trzymając się więc tego, co pewne, oprócz konieczności ciągłego wywierania presji na rządzących, pamiętajmy o najprostszych krokach, w tym o wzbudzaniu świadomości i empatii u najmłodszych, w czym pomogą takie jak książki, jak Rzeki. Podróż po meandrach historii, przyrody i kultury Petera Goesa czy Balticarium Natalii Uryniuk. Ja tymczasem, pisząc ten tekst, zbieram na balkonie deszczówkę. Gdy powróci susza – co jest pewne – przyda się rosnącym przed blokiem drzewom.

Podcastu À propos, który jest rozwiniętą wersją felietonu, możesz słuchać w kanale „Pismo do słuchania”. Publikujemy tu wybrane nagrania tekstów z miesięcznika, poezję, podcasty z cyklu Premiera Pisma, Jak naprawić przyszłość?, prowadzony przez Barbarę Sowę, Wiersz na poniedziałek autorstwa Magdaleny Kicińskiej oraz Śledztwo Pisma.

Znajdziesz nas również w swoich ulubionych aplikacjach podcastowych:

⋅ Google Podcasts

⋅ Spotify

⋅ Apple Podcasts

⋅ Lecton

⋅ Audioteka

⋅ Soundcloud