À propos Europy Środkowo-Wschodniej

Europa Środkowo-Wschodnia to przestrzeń sporów, małych narodów i języków, pamięci, ale przede wszystkim – rozmaitych wyobrażeń na temat styku Wschodu i Zachodu. W eseju Zachód porwany albo tragedia Europy Środkowej Milan Kundera napisał: „Po wojnie ukształtowały się w Europie trzy zasadnicze sytuacje: sytuacja Europy zachodniej, sytuacja Europy wschodniej oraz sytuacja Europy środkowej. Ta ostatnia jest najbardziej skomplikowana, gdyż geograficznie Europa środkowa jest środkiem, kulturalnie – Zachodem, a politycznie – od 1945 roku – Wschodem. Ta pełna sprzeczności sytuacja Europy, którą nazywamy środkową, pozwala zrozumieć, dlaczego tam właśnie od 35 lat skupia się dramat Europy”. 

Prof. Purchla, redaktor serii Międzynarodowego Centrum Kultury „Biblioteka Europy Środka”, pisze z kolei, że „Europa Środka to trauma i ambiwalencja. Ale to także przechowany świat wartości, o których Zachód już dawno zapomniał. To lekcja komunizmu, to krytyka idei postępu, to wszechobecność historii, to skomplikowana geografia i geopolityka, to różnorodność kulturowa i siła nacjonalizmów, to kompleks niższości peryferii, lecz jednocześnie kreatywność pogranicza. Europa Środka to trudny dialog z sąsiadami”.

Dlaczego dyskusja na temat granic, tożsamości i historii Europy Środkowo-Wschodniej jest zatem tak złożona i niejednoznaczna? Na czym opiera się spójność, a na czym odrębność doświadczeń i wyobrażeń narosłych wokół tej części Europy? Jaką rolę w kształtowaniu tych wyobrażeń odegrała literatura? I czy w ogóle istnieje coś takiego jak tożsamość środkowoeuropejska? O tym wszystkim opowiadam w podcaście À propos Europy Środkowo-Wschodniej na podstawie takich poleceń, jak:

✎ Maria Stiepanowa, Pamięci pamięci

✎ Ziemowit Szczerek, Międzymorze

✎ Ziemowit Szczerek, Via Carpatia

✎ Claudio Magris, O demokracji, pamięci i Europie Środkowej

✎ Emil Brix, Erhard Busek, Nowe spojrzenie na Europę Środkową. Czy od niej zależy przyszłość Europy?

✎ Csaba G. Kiss, Lekcja Europy Środkowej. Eseje i szkice

✎ Larry Wolff, Wynalezienie Europy Wschodniej. Mapa cywilizacji w dobie Oświecenia

✎ Swietłana Aleksijewicz, Czasy Seconhand. Koniec czerwonego człowieka

✎ Dubravka Ugrešić, Lis

✎ Przemysław Czapliński, Poruszona mapa

✎ Piotr Oleksy, Naddniestrze. Terror tożsamości

✎ Milan Kundera, Zasłona i Zachód porwany albo tragedia Europy Środkowej

✎ Donbas, reż. Siergiej Łoźnica

✎ podcast Instytutu Europy Środkowej

✎ webinaria Instytutu Europy Środkowej

✎ podcast Ośrodka Studiów Wschodnich

Odcinek powstał w ramach współpracy z Wrocławskim Domem Literatury, operatorem Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus.

Podcastu À propos, który jest rozwiniętą wersją felietonu, możesz słuchać w kanale „Pismo do słuchania”.Publikujemy tu wybrane nagrania tekstów z miesięcznika, poezję, podcasty z cyklu Premiera Pisma, Jak naprawić przyszłość?, prowadzony przez Barbarę Sowę, Wiersz na poniedziałek autorstwa Magdaleny Kicińskiej oraz Śledztwo Pisma.

Znajdziesz nas również w swoich ulubionych aplikacjach podcastowych:

⋅ Google Podcasts

⋅ Spotify

⋅ Apple Podcasts

⋅ Lecton

⋅ Audioteka

⋅ Soundcloud