Sprawę Borysa załatwiono w nocy z niedzieli na poniedziałek. Wieczorem rozmawiano jeszcze o innych opcjach. O straszeniu ostrym światłem, autem i ślepą amunicją. Rozdzwoniły się telefony, toczyły się dyskusje i konsultacje, o których nikt potem nie chciał mówić oficjalnie. Do rana było po wszystkim – zostały zwłoki. Chociaż właściwie był to dopiero początek. 

Przez resztę tego tygodnia w marcu 2025 roku o sprawie donosiły ogólnokrajowe media i portale społecznościowe. Gdy kilka dni później białowiescy przewodnicy spotkali się na wykładzie na temat pszczelarstwa, sala konferencyjna Białowieskiego Parku Narodowego (BPN) brzęczała od rozmów, ale te nie dotyczyły pszczół. Rozmawiano o wydarzeniu, do którego doszło kilkadziesiąt metrów dalej.

Newsletter

Aktualności „Pisma”

W każdy piątek polecimy Ci jeden tekst, który warto przeczytać w weekend.

Zapisz się

Borys był żubrem. To imię nie padło jednak w żadnej z rozmów z naukowcami, pracownikami Parku i przewodnikami w Białowieży. Podobnie jak stwierdzenie „Borys nie żyje” z posta lokalnej fotografki przyrody Elizy Kowalczyk: udostępniło go ponad 1,2 tysiąca osób, ponad 350 dodało komentarze. Oburzenie w komentarzach spod wpisu przeniosło się pod oficjalny komunikat władz BPN. Pojawiły się słowa: „szok”, „morderstwo”, „nienawidzę”. A także: „hejt”. Pytano „kto” i „dlaczego”.

W trakcie wywiadu kilka dni później telefon Elwiry Plis-Kuprianowicz, weterynarki BPN, zatańczył. W kilka sekund głos młodej kobiety stał się zirytowany, para oddechu buchała w chłodnym, marcowym powietrzu. Media pytały, do kogo trafiło mięso odstrzelonego żubra. Plis-Kuprianowicz ucięła rozmowę: zjadły je wilki z zagrody pokazowej.

– Szukają sensacji. – Odłożyła słuchawkę. – Ludzie nawet nie próbują zrozumieć. To było agresywne zwierzę, które nie bało się ludzi. Wywożono je, wracało. A mieliśmy już przypadki poturbowania przez żubra. I kto jest za to odpowiedzialny? Ludzie bali się wyjść z domu. Inne środki po prostu nie działały, a tu – wskazała za siebie, na grupkę żubrów, które leniwie szły w stronę płotu, gdzie zrzucono karmę – nie mogliśmy wypuścić kolejnego samca. 

Plis-Kuprianowicz była jedną z pierwszych weterynarek w regionie. Z początku brano ją za asystentkę albo wręcz domagano się, żeby przyjechał „prawdziwy” weterynarz. Siłę dawał jej serial Blondynka , o podobnej jak ona weterynarce z małej wsi, która walczy ze stereotypami.

Od liceum wiedziała, że chce pracować w BPN. Poświęciła życie ratowaniu zwierząt i podobnie jak wielu pracowników Parku czuje rozczarowanie, że oskarżono ją o ich mordowanie.

Eliza Kowalczyk mówi, że zabrała głos, bo Park sam tego nie zrobił (BPN opublikował informację kilkanaście godzin po niej). Bała się, że ta decyzja może być przyczynkiem do kolejnych. Znała zastrzelone zwierzę od trzech lat – i nigdy nie było agresywne wobec ludzi, reagowało, bo czuło się atakowane. 

– Żubry uprzedzają, że przekroczono granicę kontaktu. Trzęsą głową, grzebią w ziemi, tarzają się lub rogami szarpią krzaki. Naprawdę łatwo to rozpoznać. Nie było moją intencją rozpętywać wojny, ale raczej zwrócić uwagę na problem. To nie pierwsza sytuacja, gdy za wejście żubra do wsi wydaje się na niego wyrok śmierci. 

– Żubry uprzedzają, że przekroczono granicę kontaktu. Trzęsą głową, grzebią w ziemi, tarzają się lub rogami szarpią krzaki. Naprawdę łatwo to rozpoznać.

W ciągu ostatnich trzech lat BPN tylko raz zdecydował się odstrzelić żubra ze względu na zagrożenie, jakie stanowił dla ludzi. Gdyby BPN faktycznie chciał zabijać żubry, mógłby to robić częściej. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska (GDOŚ) regularnie wydaje pozwolenia na odstrzał, nie tylko Parkowi, te jednak nie są w pełni wykorzystywane. To jedno marcowe wydarzenie pokazuje jednak, jak wielkie emocje wywołuje żubr.

Pojawia się na butelkach popularnego piwa i wódki, na logo banku i – na przestrzeni lat – w nazwach dziesiątek firm, produktów, a nawet patentów. Żubra zna każdy Polak. …