Dzień Książki. Sprawdź, co polecamy

Magdalena Kicińska: Ponad trzysta stron wierszy stworzonych po 1972 roku, przez autorki reprezentujące różne języki poetyckie, rozwiązania formalne i zainteresowania tematyczne. Jeśli ktoś chce się dowiedzieć, co mają do powiedzenia twórczynie współczesnej polskiej liryki, koniecznie musi sięgnąć po ten tom. I odpowiedzieć sobie na pytanie: czy płeć w poezji ma znaczenie?

W Piątej porze roku opowieść o tajemniczym głosie, który słyszy pracownica muzeum zamknięta przez policjantów w pokoju przesłuchań na lotnisku, zamienia się w historię o wykluczonych – zawsze obecnych, potrzebnych, choć niechcianych. Jak to u Smith – głosy fantastyczne i historyczne przenikają się z obecnymi, w przeszłości kryje się prawda o teraźniejszości, a rzeczywistość nie zostawia zbyt wiele czasu na refleksję. Pisarstwo Smith jednych czytelników irytuje, drugich zachwyca – należę zdecydowanie do tej drugiej grupy.

Zuzanna Kowalczyk: To najlepszy sposób opowiadania historii – przyglądać się temu, jak wielkie, złożone procesy wpływają na przeżycia pojedynczych ludzi.

Właśnie takiego splecenia intymnego ze społecznym dokonuje w swojej nominowanej do Nagrody Bookera powieści Audrey Magee. Na razie Kolonia intryguje mnie oryginalnym rytmem, nietypowym językiem, refleksyjnością nad dwutorowym uprzedmiotowieniem. Czy zachwyci – przekonam się z końcem lektury.

Marcin Czajkowski: „Nie byliśmy przecież żadnymi potworami. Możliwe, że trochę… przeholowaliśmy” – tak Roncagliolo zaczyna opowieść o paczce czterech chłopaków, szkolnych popychadeł, którzy decydują się przeciwstawić – jak sami wierzą – systemowi, który ich tłamsi.

Konsekwencje, z początku komiczne, z dalszą lekturą stają się coraz poważniejsze, a zza nastoletniego okrucieństwa i głupoty głównych bohaterów wyziera cała panorama społecznych dramatów Peru lat 90. XX wieku.

Poeta relacjonuje dzień po dniu, jak siedzi przy jej łóżku, poprawia poduszki, masuje nogi. I jak szuka słów, które miałyby opowiedzieć to, co się wydarza, jednak poezja jest bezradna. Matka odchodzi to książka-tren, napisana przez syna dla matki, złożona z rodzinnych fotografii, wierszy, dziennika autora, szkiców wspomnieniowych, pamiętnika Stefanii Różewicz. Książka, która pomaga oswoić utratę, jeśli to w ogóle możliwe.

To historia z pogranicza jawy i snu, nieznośnie szczera, momentami wulgarna, jednak nierozerwalnie związana z życiem osób na marginesie, którym codziennie przypomina się, że nie powinny iść tą samą stroną chodnika co reszta.

Ale to również opowieść o sile wspólnoty, empatii i przyjaźni, która jest w stanie przezwyciężyć najgorsze zło. Ja odnajduję w niej przede wszystkim nadzieję. 

W takich chwilach, a dysonansów wszelkich dostarcza mi ten świat aż w nadmiarze, sięgam po książkę Paula Kingsnortha Wyznania otrzeźwiałego ekologa. Mogę razem z nim przeżyć także własne rozczarowania, szukając nie rezygnacji, tylko chociażby drobnej, pojedynczej sprawczości.

Znajduję pokorę i wiele fragmentów, które przepisuję do notatnika. Żeby ta osobista rekomendacja nie brzmiała zbyt wsobnie, wybrałam taki cytat:

Marcin Lipiec: Ojciec kupuje świnkę morską na święta swoim synom, a Vaculík potrafi to trywialne zdarzenie doprowadzić do jego ostatecznych skutków. Tworzy opowieść o grozie reżimów, o tym, jak zaledwie namiastka władzy nad kimś może zmienić człowieka, który całe życie jest pod czyimś butem. A wszystko to napisane tak potoczyście, tak gładko, że samo się czyta. I niektórzy dopiero na koniec, gdy wyjdą już z absurdalnego świata Vaculíka, orientują się, jaki mrok spowijał ten świat.

Paweł Cybulski: Krótka, skondensowana, ale szalenie intensywna podróż przez mity, baśnie i apokryfy. Część jest prawdziwa, część przetworzona, część totalnie zmyślona. Najbardziej lubię te, które są najbardziej odklejone, jak opowieść o Buddzie krojącym swoje ciało na kawałki czy o piłkarzu, który nigdy nie podawał do tyłu. Lindgren opowiada to wszystko tak, że 120 stron mija nie wiadomo kiedy, a czytelnik zostaje z poczuciem zachwytu nad warsztatem szwedzkiego pisarza.

Przez te kilkanaście dni można było doświadczyć wiele: zakochać się, wziąć udział w ulicznej bójce nieopodal powojennych ruin, zobaczyć po raz pierwszy osobę o innym kolorze skóry, być śledzonym przez tajniaków, uczestniczyć w filozoficznej dyskusji, zgubić się w tłumie. W trakcie czytania Festiwalu polecam również powrót do kronik filmowych z tego czasu.