Tuż po premierze numeru, który trzymasz w rękach, londyńska The National Gallery miała pokazać pierwszą w Wielkiej Brytanii dużą wystawę malarstwa Artemizji Gentileschi. Dużą, bo obejmującą aż trzydzieści pięć obrazów. Miał to więc być jej wielki powrót do Londynu. Po długiej przerwie. Musiała na to czekać trzysta osiemdziesiąt dwa lata. Czekała cierpliwie. I jeszcze musi poczekać – wystawa została przełożona z powodu koronawirusa.

Artemizja Gentileschi urodziła się w 1593 roku w Rzymie, w rodzinie, rzec by można, artystycznej. Jej ojciec, Orazio Gentileschi, był bowiem malarzem. I to całkiem nieźle sobie radzącym. Szczególnie od czasu, kiedy wraz z początkiem XVII wieku zaczyna naśladować (nie on jeden) nowy styl, zapoczątkowany przez jego rówieśnika, niejakiego Michelangelo Merisiego, wychowanego w Caravaggio – niewielkiej lombardzkiej miejscowości, której nazwa miała niebawem stać się jego przydomkiem. Caravaggio doprowadza do mistrzostwa chiaroscuro , czyli operowanie światłocieniem, i związany z nim tenebryzm – wydobywanie postaci i przedmiotów ostrym światłem z mrocznego tła. Jeśli dodać do tego intensywną kolorystykę i dramatyczną wręcz ekspresję, do głowy przychodzi tylko jedno słowo – barok. Jego pierwszym wielkim przedstawicielem jest właśnie dobry kolega ojca Artemizji. Początek ich przyjaźni, o czym czytamy między innymi w wydanym przez nowojorskie Metropolitan Museum of Art katalogu wystawy Artemisia and Orazio Gentileschi , sięga roku 1600. Autorzy tej znakomitej pracy, Keith Christiansen i Judith W. Mann, podkreślają wręcz, że miała ona fundamentalne znacznie dla całego życia artystycznego Orazia. Zresztą nie tylko jego.

Dostęp online

Czytaj i słuchaj bez ograniczeń. Kup

Artemizja otoczona jest niemal wyłącznie mężczyznami, bo matka, Prudenzia di Ottaviano Montoni, umiera, kiedy córka ma dwanaście lat. Ta rośnie pośród obrazów oraz wszystkiego, co potrzebne do ich powstania. Najstarsza z rodzeństwa (miała czterech braci, dwóch zmarło w dzieciństwie), zajmuje się gruntowaniem płócien i mieszaniem farb. Niewiele ją poza tym obchodzi. Szybko zresztą zauważa to Orazio: jest załamany zarówno bardzo umiarkowanym talentem synów, jak i – paradoksalnie – wielkim talentem córki. Co prawda, cieszy go, że Artemizja znakomicie maluje – ale to jednak kobieta. Malarka stanowi wówczas zjawisko budzące zdziwienie, często wręcz oburzenie. Do tego stopnia, że w Italii kobieta nie może (na co zwraca uwagę Jesse Locker w  Artemisia Gentileschi: The Language of Painting ) zakupić samodzielnie materiałów malarskich, bo zakazuje tego prawo.

Owszem, …