Plus elektryfikacja

Nieodłącznym aspektem modernizacji jest rewolucja technologiczna. Modernizacja od swych oświeceniowych narodzin stanowiła proces, w którym doniosłą rolę odgrywała technika i jej afirmacja. Widziano w niej główny czynnik postępu, wymuszający zmiany społeczne i ekonomiczne. Tak jest także dziś. W tym sensie siły wspierające projekt nowoczesności niczego się nie nauczyły z leninowskiej formuły „komunizm to władza rad plus elektryfikacja”. Fetyszyzują różne wersje drugiej jej części, zapominając zupełnie o kluczowej części pierwszej. Oświecenie zachodnioeuropejskie i dziewiętnastowieczne rewolucje ery liberalnej (1789–1848) przepełnione były wiarą w transformacyjną moc energii. Nie był to czczy wymysł, bo podstawę tego przekonania stanowiło doświadczenie angielskiej rewolucji przemysłowej. Warunkiem jej powodzenia stało się wynalezienie technologii napędu pierwszych maszyn. W przeciwnym razie ich budowa okazałaby się jedynie jałowym pomnikiem potęgi rozumu ludzkiego. Stało się inaczej, a to dzięki użyciu węgla w charakterze surowca energetycznego dla pierwszych urządzeń industrialnych. Już w połowie XVIII wieku pozwoliło to rewolucji angielskiej przezwyciężyć aporie jej chińskiej poprzedniczki z wieku XII, a przy okazji zainspirowało kolejne półtora stulecia. Pod wpływem tych wydarzeń liberalni oświeceniowcy wynaleźli to, co dziś nazywamy …